Corpus of Electronic Texts Edition
The Book of O'Hara (Author: [unknown])

section 10

IX

An Fearghal Óg Céadna .cc.


    1605]
  1. Sona sin, a chlanda Cuind;
    a-tá oirbhsi a gclár Criomhthoinn,
    fon solus na ngéigfhiodh ngeal
    sonus nach éidir d'áireamh.
  2. Sona dhaoibh mar táid thalloin,
    1610] a chlanda Cuinn chréachtlannoigh,
    sluagh ríoMhumhan ag roinn ribh,
    croinn dob fhíorumhal d'éigsibh.
  3. Nach cuid dá bhur sonus sin?
    táinig Tadhg ma Céin chugaibh
    1615] a hIarmhumhain na séd sean,
    gég ó ghrianbhrodhoibh Gaoidheal.
  4. Ó bhur ngaol re Tadhg Teamhra,
    a shíol gCuinn chláir sheinEamhna,
    nír fhéd líne ridhe ruibh
    1620] fa ríghe thighe Tuathuil.
  5. Tadhg mhac Céin an chúil sgathoigh
    Sadhbh inghean Chuinn Chéadchathuigh
    a sheanmháthair as sí sin,
    rí ó eangráthaibh Uisnigh.

  6. 1625]
  7. Táinig Tadhg do thaoibh a ghaoil
    ó thuathaibh Caisil chollchlaoin
    a-niar go Cormac Cláire
    dondshlat ó iadh fhiondMháidhi.

  8. p.132

  9. As sé Tadhg mhac Céin do chuir
    1630] fa cheann saoirmheic Airt éachdoigh
    coróin ríogh fionnmhoighe Fáil;
    díor an ionnmhuine dh'admháil.
  10. Ar son Chormaic cian ó shoin
    tug seacht n-éachdchatha dh'Ultoibh
    1635] Tadhg mhac Céin, tuir na Teamhra,
    slat réidh ó mhuigh mhínLeamhna.
  11. A shé meic dég—dearbh in dáil—
    's na trí Fearghois—feidmh neamhnáir—
    dáibh gá haird i narbh eagal
    1640] le láimh Thaidhg gur thuiteadar.
  12. Leis do cuireadh—céim bloidhe—
    cath Crionna ar chloinn Rudhroidhi
    ar sgáth rígheidhre beann mBreagh,
    ceann sírsheilbhe na sindsear.

  13. 1645]
  14. Do iar diombudh fhola hÍr,
    do-rinne Tadhg slios seingmhín,
    críoch gnéshlim na ngormshlat ngeal,
    Cormac ós Éirinn d'oirneadh.
  15. A námha riamh roimhe sin
    1650] sona do mhac Airt Éinfhir
    Tadhg dá oirneadh ós iath Fáil
    triath nar toirneadh a tteagmháil.
  16. Dá chéile ón lósoin a-lle
    fine Chuinn 's an chlann Chéinse
    1655] fa chrích móir bhformadaigh bhFáil
    dóigh gor chonnmhadair combáigh.

  17. p.134

  18. Síol gCéin dá chomhartha sin
    do an cuid díbh go deimhin
    ón Mháigh goirmghil duind dathaigh
    1660] fa oighribh Cuinn Chéadchathaigh.
  19. A rogha féin d'éis fhuirigh
    do mhínLeith Chuinn chraobhdhuilligh
    do thuill síol catharrdha Céin;
    díon dá n-atharrdha iaidséin.

  20. 1665]
  21. Dlighidh síol gCuinn chosnas troid
    —go deimhin as dó a-támoid—
    ealbha na laochlann leaphar,
    saorchlann Eadhra dh'uaisleaghadh.
  22. Mó as daor do tuilleadh le Tadhg
    1670] ó shíol Airt na n-each mbeannard,
    damhna ríogh mhoighe Mumhan,
    a shíol uile dh'ardughadh.
  23. Síol gCuinn na gcraoisioch bhfoirfi
    ua Taidhg Cormac créachdghoirthi,
    1675] mun sédachadh um Bóinn mBreadh
    a mhédachadh dóibh dlighthear.
  24. As beithti dhóibh—dia do bhágh!—
    dá eagla nó dá fhíorghrádh
    ar tí uaislighthe fhir Bhreadh
    1680] na guaisbheithre ó thigh Thailltean.
  25. Muna chonnmhoid clann Fhéilim
    báidh Taidhg dá bhais bhláithmhéirsheing
    a gcrích ghéiggil chuirmthigh Chuinn
    tuillfidh ar éigin urruim.

  26. p.136


    1685]
  27. Le sníomh colg, le corcradh ga,
    maith as aithnidh d'Ó Eadhra,
    tamhun cubhra ón ghormMáigh ghil
    umhla dh'fhodhbháil ar éigin.
  28. Tuilleadh umhlucht amhluidh sin;
    1690] meinig do chuir lúib luaimhnigh
    buachoil leargmhoighe bruaigh Bhreagh
    tre dheargdhoire chruaidh caoilshleadh.
  29. Frais d'armoibh fa áit a shean
    iomdha caithghleo nar caitheadh
    1695] ó Mhuaidh go sédphort Sionna
    re héchdchorp í Oiliolla.
  30. Sochar gan dochor ní dú;
    meinig do dhoirt a dhonnchrú,
    críoch bláth na dtiormdhoiri tte
    1700] ar sgáth liondmhoighe Luighne.
  31. 'N-a lúirigh do loigheadh sin,
    meinig do chleacht ól eighridh
    agas cruaidhshneachta dá chorp
    agos fuairleabtha gan adhart.

  32. 1705]
  33. Do-rinne Ó hEadhra ar éigin
    críoch Luighne in chláir chaoimhghéiggil
    díon a shíothmhuighe mar sin,
    fíocruinne na ngníomh ngaisgidh.
  34. Nír fhéach d'imshníomh ná d'ól sreabh,
    1710] nír fhéch anbhuain ná dh'éigean,
    cian do bhíoth a mbothaibh slat,
    a chríoch gur chothaigh Cormac.

  35. p.138

  36. Do shíol gCuinn dá gcreidiogh soin
    nach ffuigheadh uatha a hurdoil
    1715] do bhíoth ar cuimhne ag Cormac,
    críoch Luighne na leabharshlat.
  37. Olc do-rinde cineadh Cuinn
    buain re himlibh a fhearuinn;
    dá dhonnghlaic nar dháigh chogoidh;
    1720] báidh Chormaic nír chonnmhaduir.
  38. Do cheangoil Cormac ó Cuind
    —dá aicme ní hiul leathtruim—
    báidh go bráth re caoimhchloinn Chéin,
    na saorchroinn ó ráth ríNéill.

  39. 1725]
  40. Ón deighrigh dá dhearbhudh sin
    fuair Tadhg mhac Céin cuid chrandchoir
    don chrích mhínghil um Bóinn mBreadh;
    dá sgríbhnibh as cóir creideamh.
  41. Siobhul a eich re headh laoi
    1730] tug Cormac d'Éirinn fhéarnaoi
    don ré thuraidh Tadhgmhac Céin,
    ardshlat ón Mhumhoin mhínréigh.
  42. A chongnumh féin feadh a ré
    tug Tadhg—ní hiul gan fhínné—
    1735] tar chách do Chormac dhá chionn,
    donnghlac ar nar ghnáth géibhionn
  43. A ndiaigh a bháis—ní bréag sin—
    fa chur re síol Airt Éinfhir
    tug fógra choidhche dá chloinn
    1740] fa Fhódla gcoirmthe gCriomhthoinn.

  44. p.140

  45. Feirde síol gCuinn a chobhair,
    gríobh an aignidh éachtghonoigh;
    do rígh Luighne an tráigh thaisghil
    as cóir cuimhne an chadaighsin.

  46. 1745]
  47. Do shíol gCuinn ní ceilte a bháidh
    congnamh Í Eadhra d'fhagháil;
    as feirde Éire uile,
    céile leirge Liathmhuine.
  48. As fiu a eineach 's a oirbheart
    1750] as iomad a uasailbheart
    nach cóir gaolbháidh dh'éra air,
    an rélla ón chaolMháidh chréchdoigh.
  49. Feirde an fine gá bhfoil báidh
    re a ghruaidh ndrithleannoigh ndonnbháin,
    1755] bláth glainchleath muighe Meadhbha
    ruire caithmheach claoinTeamhra.
  50. Beithir chréchduch chleas ngoile,
    éigne eiteadh n-órrdhoidhe
    ó shruth úr míonchaol Máidhe,
    1760] ríochraobh dh'úr na hEasbáinne.
  51. Géag do choillidh chnuic Áine,
    damh dh'ealbhaidh fhóid fhionnGháille,
    bláth na bhfeadh ó leirg Luimnigh
    nar ghabh fheirg fa athchoinghidh.

  52. 1765]
  53. Cormac sgáthán gach sgoile,
    slat abhla chnuais chubhroidhe
    d'fhiodhbhaidh Fhéile is eang Luighne,
    don fhéile as ceann comuirghe.

  54. p.142

  55. Gnáth leis ag díol dámh ndoiligh,
    1770] le hiomad a fhíoroinigh,
    éd ar Caiteilín do chor,
    gég dhaighceiníl na ndeorudh.
  56. Achd re heineach Í Eadhra
    Caiteilín cruth soidhealbha,
    1775] géis ón Bhúill chuirmthe chleithghil,
    tnúidh uirrthe ní hairighthir.
  57. Deirdre na tíre thalluin,
    Eimhear fhréimhe Raghallaigh,
    inghion Toirrdhiolbhaigh, glac geal
    1780] slat do ghoirmfhiodhbhoidh Ghaoidheal.
  58. Mór Mhumhan a fréimhe féin,
    fagháil a deargtha ó daoirchléir
    dá gruaidh ní gar a-nosa;
    an bladh fhuair ní hurosa.
  59. 1785] Mág Aonghusa nar ér mhe,
    truadh don bhás a bhuain dínne,
    gég do-chuaidh tar chrú Rosa;
    an clú fhuair ní hurusa.
  60. Fa bhás Cuinn dreach nar donnadh
    1790] mór ríoghan as ríoghollamh
    mór n-oireacht do bhuail bhosa;
    toigheacht uaidh ní hurusa.
  61. Saoradh m'anma d'éis mo bháis
    go dtí do Pheadur príomhfháidh
    1795] 's do Mhuire is don chíoch corcra;
    ríomh mh'uilcse ní hurusa.
  62. Sona sin


p.144