Corpus of Electronic Texts Edition
The Book of O'Hara (Author: [unknown])

section 3

II

Tadhg Dall Ó hUiginn .cc. Do Chormac Mhac Céin Mheic Oilill .i. D'Ó Eadhra Buidhe

    1. An áil libh seanchus síl gCéin
      go mbeirthior iad go héinfhréimh?
      ar ghlainchineadh Éimhir Fhinn
      220] caithfidhear déinimh díchill.
    2. Nó an áil libh go leigthi as
      an tobur feasa fuarus
      ar coibhnios mhíleadh Mumhan
      fírshreabh dh'fhoilcheas ealaghan.

    3. 225]
    4. Geall na druinge as dó tugadh
      an t-Éimhior ór fhásodar;
      samhoil lóchroinn bhradha Breadh
      ní rabha ar mhórchloinn Mhíleadh.
    5. Ní tháinig luach Éimhir Fhind
      230] idir Easbáinn is Éirinn,
      d'fhuil ríogh na fine dá bhfuil,
      do shíol Bile iná Bhreoghuin.
    6. Leis tángadur go fiadh bhFáil
      na meicsin Mhílidh Easbáinn;
      235] Clár Té do lingsion tar lear,
      a ssindsior do b'é Éimhear.
    7. Ceithre meic ag Éimhior Fhionn
      do ghabh airdcheannus Éirionn;
      díol san ceathrursoin nír chin
      240] do hsíol mhearchobhsoidh Mhílidh.

    8. p.26

    9. Do-chuadur as dá éis sin
      acht Conmhaol mór mhac Éimhir,
      gan chloinn d'fhágbháil na n-áitibh
      don droing ógnáir iomráidhtir.

    10. 245]
    11. Conmhaol mhac Éimhir na n-each
      an céidrí don chath Mhuimhneach,
      dar téagrudh teach a dTeamhraigh,
      fear far édmhur ingheanruidh.
    12. Tríocha ríogh dh'éis ar-oile
      250] a-tá san réim ríoghroidhe
      ó Chonmhaol go Brian na mBeann
      dá chomhghaol ar fhiadh n-Éireann.
    13. Dias d'easbhoidh dá fhichead fear
      do shliocht Éimhir mheic Míleadh
      255] fa ráith gcloidhfhinn dtaidhbhsigh dTruim
      go haimsir Oilill Óluim.
    14. Ó Oilill mhac Eoghoin Mhóir
      go hÉimhior na n-arm ndeargóir
      sluadh Breadh na saorchroidheadh séimh,
      260] aoinchineadh rob eadh iaidséin.
    15. Sliocht comhramhach Éimhir Fhinn
      sgaoilid ainnséin ag Oilill
      —ní dho mhédoigh a meadhair—
      a dtrí gégoibh geinealoigh.

    16. 265]
    17. Naoi meic dég áirimhthior and
      do chloind ag Oilill Ólam;
      ní fhoil díbh, dá leanta liph,
      acht sleachta trír re a dtuirimh.

    18. p.28

    19. Mo chin tárruidh an triar mac
      270] Eoghan is Cian is Cormac;
      trí haithriocha fhear n-Eamhna
      glainchleatha feadh bhfíneamhna.
    20. Sliocht Eoghoin nar éimhigh troid,
      cland Charrthoigh 's gach gné a ngabhoid,
      275] mór ann nach inleanta air,
      is minshleachta chlann gCarrthaigh.
    21. Sinnsear shil mBriain teas is tuaidh
      Cormac mhac Oilill armruaidh;
      clann an éanathur crú Cais
      280] dan dú férachudh Forghais.
    22. Cian mhac Oilill an fhuilt tslim
      aonmhac dob óige ag Oilill;
      geall cáigh as dósan dleaghar
      sósar dhar chóir creideamhuin.

    23. 285]
    24. Nír dhealbh Dia a gcomhmaith do chloinn
      clann Chéin mheic Oilill Óluim;
      laoich bhoschorra dá bhfiar fiodh
      orsonna gliadh na nGaoidhiol.
    25. Seacht meic dhég ag Cian chalma
      290] 's nír áitigh a atharrdha
      dá chloind act aonmhac uile,
      saorshlat don choill cubhroidhe.
    26. Tadhg mhac Céin nar chogoil crodh
      ar sliocht Taidhg a-tá in ríoghrudh
      295] fa chlár bhféardhomhuin na bhFionn,
      's a lán d'éarlomhuibh Éirionn.

    27. p.30

    28. As sé Tadhg féin fuair a gcath
      na trí Luidhne ó fhlaith Teamhruch
      's ní ar ór ná ar chomha gcruidh
      300] acht lógh a fhola d'fhearthoin.
    29. Dá mhac Taidhg na mbarc mbeannach
      Connla is Cormac Gaileangach;
      dias ór shíoludur clann Chéin,
      dá ríomhogol chrann gceinéil.

    30. 305]
    31. As siad clann Chonnla mheic Taidhg
      síol cCearbhoill an chláir mhíonaird,
      fiodh tromthoraidh chrann gcorcra,
      's clann Chonchobhair Chiannochta.
    32. Sluadh Luidhne nar loc iomuidh
      310] clanna Cormaic Gailiongoigh;
      fir chéimleasga do chóir reann
      éinfhleascca óir na hÉireand.
    33. Cormuc Gailionguch do ghabh
      ó Mhuidh Mharr go Moidh Thuireadh;
      315] ó hSliabh Muire go Madh Mharr
      do ghabh an uile fhearantt.
    34. Cormac Gailiongach do ghabh
      ó Loch Laoidh go Loch Oirbhsion;
      ó Loch Oirbhsion don taoibh thoir
      320] nír thoirnsion go Baoill mbraonoigh.
    35. Aonmhac do chloinn ag Cormuc
      dhar ainm Laoi na leaphurghlac;
      an mac dhá oirbheart nír an
      gur ghlac oighriocht a athur.

    36. p.32


      325]
    37. Dá mhac ag Laoi na lann ngéur,
      Nia Corb saorchlannda Seisgnén,
      géga síodhamhla ón Mháidh mir
      dá ríodhamhna cláir Chaisil.
    38. Aonmhac ag Nia Corb na gcath
      330] dar ainm Art airgtheoir Teamhrach;
      fiche bhliadhuin fuair an fear
      d'uain ar giallaibh na nGaoidheal.
    39. Naoi mbliadhna dég na diaidh sin
      dá mhac ós cionn a chinidh;
      335] rí mar Art Fiodhchoire fionn
      's ar iothmhoire gort Gailiong.
    40. Bliaghoin ar fhicheid oile
      fuair Figeann mhac Fiodhchoire;
      do ghabh an tír a dtarrla
      340] seal 'n-a rígh gan fhreasabhra.
    41. Ar chrích Luidhne ó bheinn go beinn
      leanus Nad Fraoich mhac Figeinn
      dá bhliadhoin déag mar dearur
      riaghoil a ghég ngeineluigh.
    42. 345] Brénoinn mhac Nad Fraoich na bhfleadh
      'n-a rígh dhar chosmhoil creidiomh
      lá is bliadhoin gan bhéim dá brath
      do réir fhiadhan na n-eoluch.
    43. Fionnbharr mhac Brénuinn do bhí
      350] an t-airdeasbag an t-airdrí
      —lór na críocha d'fhiadhoin air—
      tríocha bliadhoin ar bliadhoin.

    44. p.34

    45. Fuair Diarmoid mór mhac Fionnbhairr
      críoch Luidhne an fhóid oireardhuinn
      355] —sgoth gach riaghla ré an churadh—
      sé bliadhna gan bhaodhlughadh.
    46. Fiche bliadhoin tuaidh is teas
      fuair Ceann Faoludh in flaitheas;
      slat sheilbhi in fhíonfhuinn aga,
      360] eighre díoghoinn Diarmada.
    47. Taithleach mhac Cinn Faoludh fuair
      ríoghdhacht Luidhne in fhóid ionnfhuair,
      ré a theasda a gcianoibh do chor,
      seascca bliadhoin gan bhearnadh.

    48. 365]
    49. Fuair Flaitheas trénmhac Tailtigh
      seal do Luidhne longphoirtghil,
      nír chumhngoidh nír aidhbhsigh air,
      urdoil d' aimsir re a athair.
    50. Níor dúnudh doras leasa
      370] fa Bhéuc fialmhac Flaitheasa,
      céd bliadhoin ag comhdha cheall
      ós fhiadhoibh gorma Gailioncc.
    51. Saorghus mhac Béic na mbeann n-óir
      ríoghthor le cách a gcédóir;
      375] bliadhoin go leith ós Luidhne
      do chleith mhiadhoigh Mhodhuirne.
    52. Do Luidhne—as leis dob usa—
      fhuair Eaghra mhac Saorghusa
      deich mbliadhna don chlár chorcra
      380] fa lán riaghla ios ríghdhochta.

    53. p.36

    54. Tionnsgnus Madhnus mhac Eadhra
      —mairg talamh dhar tighearna—
      sealbha ar na críochoibh do chor
      do mhíothoil Eadhra a athor.

    55. 385]
    56. Tug a mhallucht do Mhadhnas
      Eadhra na n-arm ufaobharchclas;
      nír chaith d'uain achd énlá ann
      térná suil fuair an fearann
    57. Céd bliadhoin dóibh 'n-a dheaghaidh
      390] ar feadh thrí nglún ngeinealoigh,
      gan ainm ríodhamhna gan rígh
      ó mhaidhm fhíorfhaghla iss eisíodh.
    58. Gur ghabh Aodh in fhuilt chleachtoigh,
      mheic Tailtigh mheic Mhuircheartaigh,
      395] ceannus slóigh an ghormfhuinn ghlais
      mheic Domhnoill Mhóir mheic Madhnuis.
    59. Dá bhliadhain ar fhichid d'Aodh
      ós Luidhnibh na learg bhfionnchaomh;
      is rígh ciallghlan dar cáir geall
      400] ag riaghladh cáigh go coitcheann.
    60. Conchobhar mhac Aodha ar-ís
      ní raibhe a dhreach mar dhoinngrís
      —rí budh neamhthláithe fa nimh—
      acht trí leathráithe ar Luighnibh.

    61. 405]
    62. Más fíor ní raibhe a riaghoil
      ar chrích Luighni acht leithbhliadhoin,
      Aodhmhac Conchobhair na gcath,
      saorshlat tromthoruidh Teamhrach.

    63. p.38

    64. Trí ficheid bliadhoin do bhí
      410] Diarmoid mhac Aodha, in t-airdrí,
      rí gan mhaothchroidhe ar cionn chreach
      ós cionn laochroidhe Luidhneach.
    65. Mac Diarmuda na nduas ttrom
      rí dar ainm Art na gCapoll,
      415] ceithre ríbhliadhna clann Chéin
      gá bharr sírniamhdha soilléir.
    66. Fiche bliadhoin druim ar dhruim
      fágbhus Art, athair Domhnoill,
      ríghe an chláir thaobhghormdhuinn tigh
      420] ar láimh chaomhDhomhnoill Chléirigh.
    67. Seaán Mór, an dara mac,
      fuair eighriocht Airt gan iomlat
      —lór a méd do riaghoil ríogh—
      dá bhliadhoin dég gan dimbríogh.

    68. 425]
    69. Ocht mbliadhna ar thríochoid tárroidh
      mac Domhnoill shaoir shoghrádhoigh,
      rún neamhfhallsa do thuair tol,
      an fearannsa fuair Fearghol.
    70. Tadhg mhac Fearghoil, flaith na sgol,
      430] ar fheadh dá fhichead bliadhan,
      fonn sámh na seanaibhniodh tte
      ós chlár leaphuirghel Luighne.
    71. Fuair seision Seaán Buidhe
      mhac Taidhg, triath na ríoghraidhe
      435] —lór a loighiod dá ghruaidh ghloin—
      oiriod a bhfuair an t-athoir.

    72. p.40

    73. Fiche bliadhoin ós cionn cháigh
      Tomultuch, saormhac Seaáin,
      naoi mbliadhna fa dhó a-dearar
      440] cló a riachcla iar n-a réidheaghadh.
    74. Muircheartach, a mhac eile,
      cúig bliadhna fhuair dh'áiridhe
      ag díon Luighne na learg sean,
      ceard budh duilghe do dhéineamh.

    75. 445]
    76. Síol gCéin do Chormac do chreid
      bliaghoin teasda do thríochoid
      an tslat oirbheartach fhortoil
      mac toirbhiortach Tomoltaigh.
    77. Nír goireadh do Ruaidhrí rí
      450] ná do Mhadhnus mhac Ruaidhrí
      gér leo freagra fear Mumhan
      d'eagla a hsean do hsárucchadh.
    78. Ochd mbliadhna 's a cúig re chois
      gobhais Oilill mhac Madhnois
      455] rí fíre gan fhích gan fhell
      ríghe na gcríoch go coitcheann.
    79. Aoinbhliadhoin dég thoir is tiar
      ar sheilbh Sheaáin mheic Uilliam,
      do shluadh Luighni an chláir chorcra,
      460] buighni nar dhóidh dánochta.
    80. Cian mhac Oilill nar dhiult dáimh
      nír an re hinmhi d'fhadháil;
      a dtighearna in tann do thuit
      nír infheadhma cland Chormuic.

    81. p.42


      465]
    82. Reimheas Taidhg mheic Céin chródha
      ceithre bliadhna bladhmhóra,
      ré lán fa tairthighe trádh
      in flaithbhile ó chlár Chollán.

    83. [...]

      470]
      [...]


      [...]


      [...]
    84. Ríoghthor le cách a gcinn trill
      Cormac mhac Céin mheic Oilill;
      475] téid ann a n-áitibh a hsean
      do ráidhtibh Gall is Gaoidhiol.
    85. Áitighthear críoch Luighni lais
      idir thuaith uile is eaglois;
      tír mhilis na bhfonnbhrat bhfionn
      480] tilis Cormac go coitchiond.
    86. Cuiris gach aon na áit féin
      d'oireachtoibh sleachta saoirChéin;
      fógairthear tar ais na huilc
      tógoibhthear lais a longphuirt.
    87. 485] Taibheochaidh cóir a chinidh
      ar chairdibh ar choillidhibh;
      oirbheart caithleomhain chrú Céin
      do aithbheodhaigh clú a cheinéil.
    88. Tionóiltear leis a leauoir
      490] do thúr a ghég ngeinelaigh;
      gach diamhair dá fhréimh roimhi
      iarroigh san réim ríoghroidhi.

    89. p.44

    90. Seanchairt chíosa cláir Luighne
      ar ndul uatha ar égcuimhne,
      495] go mbí 'n-a glanchartoigh ghil
      athghlantoir í dá oighribh.
    91. Iomdha ceart ar a chrích féin
      ag codhnach fhréimhi ríChéin;
      cóir dá ghruaidh natharrdha náir
      500] uain na hatharrdha d'fhadháil.
    92. Beag nar rudhruigh sé mar sin,
      naoi gcéd ar ceithre bliadhnaibh
      a-tá Luighne fa chloind Chéin
      na buighne nar thuill toibhéim.

    93. 505]
    94. A lloss chatha agos chogoidh
      fríth an fearann fuarodar
      —beag nach fairbríogh cor 'n-a gceann—
      is do thoil airdríogh Éireand.
    95. Nír bheag dho Chormac mar chóir
      510] dá bhféchdaois cách a gcéduir
      a mhéd d'anbhuain fhuair impe
      'n-a sduaigh armruaidh innillte.
    96. Maith an chairt ar crích a shean
      a bhfuair dh'ulc ó aois naoidhean,
      515] ag dortadh a chrú fa a ceann
      gur nochtadh do chlú a chéimeand.
    97. Críoch Luighne na learg ngairthe
      fa bhréid sladtoch sároighthe,
      tar ceand gach cogoidh dar chuir
      520] gur thogoibh cheand dá chartoigh.

    98. p.46

    99. A-tá sí ó soin a-lle
      'n-a haonchlár hsuaimhneach shídhe
      gan ghoimh gan fholuidh gan fhích
      gan toil d'fhoghoil ná dh'eissíoth.

    100. 525]
    101. Do leasoidh an lámh do loit,
      críoch Luighne re linn Cormuic,
      tír í dá dtérnó a teimhiol
      sí a n-énló dho háiteighiodh
    102. Ní tháinig ó Thadhg mhac Céin
      530] go mac Úna dá fhírfhréimh
      —clú a hsean ón ghasroidh dho ghlac—
      fear budh casmhoil re Cormac.
    103. Do bhádur a gceas chumhadh
      síol gCéin, mar do-chualubhar,
      535] gur fhás an bile ó thigh Tháil
      do-bheir dá fhine a n-anáil. An ail
    104. Is dá tochmharc tús ratha
      mac Céin d'adhbhur ardfhlatha,
      fuair sa céidchéile do char
      540] a n-uair éidtréine dh'iomchar.
    105. Máire inghean Mhaoil Mhuire,
      gnuis ríoghdha, run geanmnoidhe,
      bean ós mhnáibh braonbhrodha Breadh,
      aonrogha cháigh dá chiniodh.

    106. 545]
    107. Tarrla do Chormac mhac Céin,
      dá measdar í a ngach aoinchéim,
      ar dtogha na fréimhe ó bhfoil
      rodha chéile do charthoin.

    108. p.48

    109. A bhfuil reimpe suas dá sliocht,
      550] a-tá in chlú aca i n-eighriocht
      seilph na heighriochta as dóidh dí
      tar mnáibh seinshleachta Suibhne.
    110. An ail libh.


p.50