]>
Tochmarc Étaíne
An electronic edition
O. Bergin and R. I. Best
edited by
Osborn Bergin and R. I. Best
Electronic edition compiled by
Benjamin Hazard
Beatrix Färber
University College, Cork
The Higher Education Authority via the LDT Project
Second draft.
13435
CELT: Corpus of Electronic Texts: a Department of History project at University College, Cork
College Road, Cork, Ireland—http://www.ucc.ie/celt
2005
2010
CELT online at University College, Cork, Ireland.
G300012
Available with prior consent of the CELT programme for purposes of academic research and teaching only.
Manuscript Sources
Dublin, Trinity College Library, H 2. 16, Leabhar Buidhe Lecain: Yellow Book of Lecan, col. 876–877 (facs. p 175a–b). See Robert Atkinson (ed.), The Yellow Book of Lecan, a collection of pieces, prose and verse, in the Irish language in part compiled at the end of the fourteenth century, published from the original manuscript in the library of Trinity College, Dublin by the Royal Irish Academy with an Introduction, Analysis of contents and Index (Dublin, 1896); for catalogue details see T. K. Abbott and E. J. Gwynn (eds.), Catalogue of the Irish manuscripts in the Library of Trinity College, Dublin (Dublin 1921) MS. 1318, pp 94–110, 342–48.
Dublin, National Library of Ireland, MS G 4 (Vellum; A.D. 1391) a fragment formerly belonging to the main part of the Yellow Book of Lecan) col. 985–97. For catalogue details see Nessa Ní ShÉaghdha (ed.), Catalogue of Irish Manuscripts in the National Library of Ireland (Dublin 1967) fasc. 1, 28–31.
London, British Library, Egerton 1782, fo. 106r–108v. See Robin Flower and S.H. O'Grady (eds.), Catalogue of Irish manuscripts in the British Library [formerly the British Museum] (London 1926 repr. Dublin 1992) volume 2, 259–98.
Dublin, Royal Irish Academy, 23 E 25, Lebor na hUidre, 10636–10707; 10790–10915. For full details see R. I. Best and Osborn Bergin (eds.), Lebor na hUidre: Book of the Dun Cow (Dublin 1929; repr. 1953; repr. Dublin Institute for Advanced Studies 1992); for further MS details see Kathleen Mulchrone and Elizabeth FitzPatrick (eds.), Catalogue of Irish Manuscripts in the Royal Irish Academy (Dublin 1943) 3367–3379.
Dublin, Trinity College, MS H 3. 18, p. 605–606 (glossed extracts). see T. K. Abbott and E. J. Gwynn (eds.), Catalogue of the Irish manuscripts in the Library of Trinity College, Dublin (Dublin 1921) MS. 1337, pp 140–58.
Editions and translations
Edward Müller (ed. and trans.), Scé Ailill &ersir; Étaine in: Revue Celtique 3 (1878) 351–60 [Egerton version].
Ernst Windisch (ed.), Tochmarc Étáine: 'Das Freien um Etain', in: Irische Texte mit Übersetzungen und Wörterbuch 1 (1891) 117 ff. [Egerton and LU versions].
Rudolf Thurneysen, 'Etain und Ailill Anguba', in: Sagen aus dem alten Irland (Berlin 1901) 77 ff. [translation of Tochmarc Étaíne II from YBL and LU].
Arthur Herbert Leahy (ed. and trans.), Courtship of Etain, in: Heroic Romances of Ireland: translated into English prose and verse, with preface, special introductions and linguistic notes by John Strachan (2 vols. London 1905–06) [Egerton and LU versions].
Myles Dillon, Tochmarc Étaíne, in Irish Sagas (Dublin 1959) 11–23 [based on the combined sources].
Christian J. Guyonvarc'h, La Courtise d'Étaín, in: Celticum 15 (1966) 283–327 [French translation].
Jeffrey Gantz, The Wooing of Étaíne, in: Early Irish myths and sagas (London 1981) 39–59 [based on the combined sources].
Further reading
George Kittredge, Sir Orfeo, American Journal of Philology 7 (1886) 186–202. [The plot for Tochmarc Étaíne is closely related to the way the medieval English romance, Sir Orfeo, differs from the classical Orpheus myth].
Heinrich Zimmer, Keltische studien: Über den compilatorischen charakter der irischen sagentexte in sogenannten Lebor na hUidri, Zeitschrift für vergleichende Sprachforschung auf dem Gebiete der Indogermanischen Sprachen 28 (1887) 585–94.
Ludwig C. Stern, Das Märchen von Étáin, Zeitschrift für Celtische Philologie 5 (1905) 522–534.
Ludwig C. Stern, Das Märchen von Étáin [LU 129a–131b translation], Zeitschrift für Celtische Philologie 6 (1907) 243.
Alfred Nutt (ed.), Tochmarc Étaíne, Revue Celtique 27 (1906) 325–39.
Henri Gaidoz, Le mal d'amour d'Ailill Anguba, in: Osborn Bergin and Carl Marstrander (eds.), Miscellany presented to Kuno Meyer by some of his friends and pupils on the occasion of his appointment to the chair of Celtic philology in the University of Berlin (Halle 1912) 91–101.
Lucius Gwynn, The two versions of Tochmarc Étaíne, Zeitschrift für Celtische Philologie 9 (1913) 353–6.
Lucius Gwynn, Cináed úa hArtacáin's poem on Brugh na Bóinne, Ériu 7 (1914) 210–38.
Rudolf Thurneysen, Die irische Helden- und Königssage (Halle 1921), Kap. 73; 47;77; 78.
Joseph Loth, Le nom de Laënnec: un cas difficile d'Onomastique (Quimper 1927) [Lagenāco-s, irl. laigen 'lance'].
Sarah Michie, The Lover's Malady in Early Irish Romance, Speculum 12 (1937) 304–14.
Rudolf Thurneysen (ed.), Tochmarc Étaíne, Zeitschrift für Celtische Philologie 22 (1941) 3–23.
Margaret Dobbs, The silver basin of Étaín, Zeitschrift für Celtische Philologie 24 (1953–4) 201–3.
Gerard Murphy, 'A Bé Find, in rega lim', in Early Irish Lyrics: eighth to twelfth century (Dublin 1956, repr. 1998) 104–107.
Donnchadh Ó Corráin, Tochmarc Étaíne, Irisleabhar Mhá Nuad (1962) 89–96.
Françoise Le Roux, Commentaire du texte de la Courtise d'Étain, Celticum 15 (1966) 328–75.
John Carey and John T. Koch, The Celtic Heroic Age: literary sources for ancient Celtic Europe and early Ireland and Wales (Aberystwyth 2000) 135–55.
Thomas Charles-Edwards, Tochmarc Étaíne: a literal interpretation, in: Michael Richter and Jean-Michel Picard (eds.), Ogma: essays in Celtic studies in honour of PróinsÉas Ní Chatháin (Dublin 2002) 165–81.
The edition used in the digital edition
Osborn Bergin and R. I. Best
Tochmarc Étaíne
Ériu
12
Dublin
Hodges Figgis
1938
137–196
CELT: Corpus of Electronic Texts
Text has been checked and proof-read twice.
The electronic text represents the edited edition. F with overdot is rendered fh. The acute accent and macron are used by Bergin and Best to mark long vowels. Both are retained here. Names are capitalized in line with CELT practice. Editorial corrections are marked corr sic="" resp="BB" and sic corr="" resp="BB". Supplied text is marked sup resp="BB". Editorial expansions are marked ex and footnotes note type="auth" n="". The alternate reading to the second version of the tale which Bergin and Best provide from YBL col. 876–7 is integrated into the electronic file, where it is distinguished with separate milestone tags for the pagination. Their Introduction is included with the electronic file for explanatory purposes and their text translation is also available in a separate file.
Direct speech is marked q.
Hyphenation has not been introduced.
div0=the tale; div1=the version of the tale; p+ the editors' paragraph; page-breaks are marked pb n="".
Names are not tagged, nor are terms for cultural and social roles.
900–1200
Text is in Middle Irish.
Witness list, introduction and editorial notes are in English.
Some words are in Latin.
Some words are in German.
Some words are in French.
mythology
prose
medieval
2013-06-21
Dagmar S. Wodtko
ed.
- Correction to title supplied.
2010-04-29
Beatrix Färber
ed.
- Conversion script run, header updated; new wordcount made; file parsed; new SGML and HTML versions created.
2008-09-01
Beatrix Färber
ed.
- File validated.
2008-09-01
Beatrix Färber
ed.
- Keywords added.
2008-07-21
Beatrix Färber
ed.
- Value of div0 "type" attribute modified, 'creation' tags inserted, content of 'langUsage' revised; minor modifications made to header.
2005-08-25
Julianne Nyhan
ed.
- Normalised language codes and edited langUsage for XML conversion
2005-08-04T15:47:53+0100
Peter Flynn
ed.
- Converted to XML
2005-06-24
Beatrix Färber
ed.
- Whole file with markup re-proofed (2); more markup applied; file re-parsed; new HTML file created.
2005-05-30
Benjamin Hazard
ed.
- Original text proofed (1); structural and content markup applied to text; apparatus and witness list inserted; file parsed; HTML file created.
2005-05-28
Janet Crawford
ed.
- Introduction proofed (2).
2005-05-12
Benjamin Hazard
ed.
- Introduction proofed (1) and marked up; header constructed; bibliographical details compiled.
2005-05-11
Benjamin Hazard
data capture
- Original text and Introduction scanned.
Dublin, Trinity College Library, H 2. 16, Leabhar Buidhe Lecain: Yellow Book of Lecan.
Dublin, National Library of Ireland, MS G 4.
Dublin, Royal Irish Academy, 23 E 25, Lebor na hUidre.
Dublin, Trinity College, MS H 3 18 (glossed extracts).
Dublin, Trinity College Library, H 2 18, Book of Leinster (mentioned in apparatus).
Dublin, Royal Irish Academy, 23 P 12, Book of Ballymote (mentioned in apparatus).
Tochmarc Étaíne
The Tochmarc Étaíne or Wooing of ÉtaínThe modern spelling is Éadaoin. is the principal tale of the mythological cycle which is concerned with Midir, king of the elfmounds of Brí Léith. It is included in the ancient classified lists of prime stories. Three distinct tales bearing this title have been handed down. They were transcribed into
Lebor na Huidre (c. 1100), where, however, owing to loss of leaves, only the second is preserved entire. The first (p. 129 a-b 19; ed. 10636-10707) lacks the commencement, and the third (p. 130 b 19-132 a 45; ed. 10790-10915) the middle and end portions. In a lexicographical tract in H 3. 18, Trinity Coll. Dubl. (p. 605), a few isolated passages of these defective tales are preserved in the form of lemmata with glosses. They have been edited and translated by
L. C. Stern (
ZCP 5, 522 ff.). The complete text seemed irretrievably lost until recently another copy of the three tales, happily perfect, came to light in a section of the
Yellow Book of Lecan, which had lain all unsuspected among the Irish manuscripts in the Phillipps collection at Thirlestaine House, Cheltenham (MS. 8214). These have since been acquired by the National Library of Ireland.
See 'Report of the Council of Trustees, 1930-31,' pp. 15 ff. The other contents of this interesting section are: (1) Mesca Ulad, (2) Caithréim Cellaig meic Eogain Bel, i.e. Life of Cellach, (3) Anecdote of Finn, and (4) Anecdote of St. Patrick. The section, according to the columnar numeration, follows the verso of cols. 957, 958 (Facsimile, p. 216), which is not numbered, though it contains several entries, and fragments in long lines, in great part obliterated. The columnar numeration is clearly by Edward Lhuyd (1660–1709), the well-known antiquary, to whom the volume once belonged, according to J. H. Todd (Miscellany of Irish Archaeological Society 1, pp. 112 ff.). This can be verified by a comparison of the figures in T.C.D. B 5. 20, a collection of papers in Lhuyd's autograph. The handwriting is apparently that of Gilla-Ísa mac Donnchaidh Móir mic Fhir Bhisigh, c. 1381 (Cp. Facs. Introd., p. I). It is uneven, occasionally smaller and more compressed, at times freer. The concluding poem (III, õ23) is in a more elegant script. The two anecdotes with which the section ends are written by one Aed Óg. The section comprises ten leaves (cols. 959-98), and is the direct continuation of the main volume in the Library of Trinity College.
The numeration had been partially erased in order to conceal the fragmentary nature of the gathering. Another copy of the second tale, long familiar in the edition published by Windisch from
LU (129b 20—130 b 18; ed. 10709-10788) in his
Irische Texte (I. 117 ff.) also occurs, strangely enough, in the main volume (Facs 175 a 17; cols. 876-7). It is here printed (for the first time) integrally, and for convenience under the Phillipps copy.
A later and much inflated version of this second tale is contained in Brit. Mus. Egerton 1782 (205 a ff.).Also ed. by Windisch (op. cit.). See L. Gwynn, 'The two versions of Tochmarc Étaíne' (ZCP 9, 353 ff.). The episode of the love-sickness has also been utilized in another tale, Aislinge Óengusso, which, however, belongs to the Old-Irish period.Ed. and tr. E. Müller (RC 3, 342-50) and by Francis Shaw, S. J., Dubl., 1934. For a parallel of this episode and that in Plutarch's Demetrius, chap. 34, see H. Gaidoz, 'Le mal d'amour d'Ailill Anguba', Miscellany presented to Kuno Meyer, 1912, pp. 91-101. See also Sarah Michie, 'The Lover's Malady in Early Irish Romance' (Speculum, 12, 306 f.).
With the aid of the excerpts in H 3. 18, Stern (pp. 523 ff.) was able to fill some of the gaps in the first tale;As nothing is cited from the missing portions of the third tale, presumably the scholiast had a defective copy before him, for these also, as can now be seen, furnish matter for comment. But there are a few citations in a Glossary further on in the same MS., p. 624. O'Clery also cites a few phrases in his Foclóir nó Sanasan núa, Louvain, 1643, Cp. O'Davoren, 362. in this he was followed by Alfred Nutt (
RC 27, 325-39). Windisch, in his edition of the first fragmentary tale, had drawn attention to certain obviously interpolated passages, and after him
Zimmer, in his monograph
'Ueber den compilatorischen charakter der irischen sagentexte im sogenannten Lebor na hUidre' (
Z. f. vergl. Sprachforsch. 28, 585 ff.).
Lucius Gwynn added materially to the discussion by his discovery that the poem ascribed (erroneously)
See Thurneysen, Helden- und Königsage p. 608. to
Cináed úa hArtacáin in the
Book of Leinster (209 b,24) was a retelling of the first tale, considerably modified, however. For his edition and translation of the poem, see
Ériu 7 (210 ff:). Finally, R.
Thurneysen, in his
Irische Helden- und Königsage (589 ff.), submitted all three tales to a fresh examination, pointing out additional interpolations, while rejecting several of
Zimmer's inferences as to the recension of the
text. To this critical analysis the reader is referred for the literature and for a general discussion of the saga.
These tales—the first and third at least—are in the nature of foretales (remscéla) to the historic cycle of Conaire Mór, as represented in the well-known
Orgain Brudne uí (or Dá) Dergae, 'Destruction of úa Derga's Hostel'. This is expressly stated in a passage in
Lebor na Huidre, concluding that saga (99a II; ed. 8005),
Ed. and tr. Whitley Stokes, 1902, p. 162 f. (=Rev. Celt. 22, 401 f.). Cf. Nettlau, 'On the Irish text Togail Bruidne Dá Derga' (Rev. Celt. 12, 229 ff., 13, 252 ff., 14, 137 ff.). extracted from the lost
Lebor (or Cín) Dromma Snechta:
'Slicht Libair Dromma Snechta inso. Orgain Brudne uí Dergae trá iarna remscélaib .i. iar Tesbaid Eacute;taíne ingine Ailello &ersir; iar Tromdáim Echdach Airemón &ersir; íar nAisnéis Síde Meic Óic do Midir Breg Leith ina síd . ..' It is not apparent to what degree the three tales in question are embodied in Tochmarc Étaíne.
Tesbaid Étaín would apply to the third part of I and to III generally. Tromdám Echdach Airemóin is certainly III. Aisnéis Síde Meic Óic is more difficult to place: perhaps=I, paragraph 13-26. Zimmer was of opinion (loc. cit. 594) that the first
Tochmarc was not a
remscél, as
Tesbaid Étaín might equally refer to Étaín's disappearance with Midir from Eochaid's house [Tochmarc III]. It would seem as if the compiler of
Lebor (Cín) Dromma Snechta was unacquainted with a
Tochmarc Étaíne as such.
Thurneysen (op. cit. 598) remarks that this title applies only to the second part of I, further that the tale as it has come down to us is a retelling (
'Verarbeitung') of the second half of the eleventh century, in other words, of the
LU period, though linguistically it belongs to the ninth century, as likewise the fragment on the distribution of the elfmounds by the Dagda,
Gabál in tsída (ed. and translated by Vernam Hull,
ZCP 19, 53-8).
Tochmarc II is an episode in III, when Étaín was living with Eochaid Airem, before Midir claimed her and carried her off in the shape of a swan to Síd ar Femuin (or Síd Ban Find). The narrative then is briefly as follows:
I. Part 1. [paragraphs 1-10] The Begetting of Aengus (in Mac Óc)Otherwise Macc ind Óc. For explanations of the name, see R. Thurneysen, op. cit., p. 598, and T. F. O'Rahilly, The Goidels and their predecessors, 1936, p. 37 f. by the Dagda or Eochaid Ollathair on Eithne or Boand, wife of Elcmar
of Brug na Bóinne. How the Dagda acknowledged Mac Óc, who was fostered by Midir, as his son, and instigated him to obtain by a trick (Night and Day) his Brug from Elcmar; Part II. [paragraphs 11-14] the Wooing of Étaín Echraide daughter of Ailill, king of Northern Ireland, by Mac Óc, on behalf of Midir, and the tasks imposed on him by Ailill—Clearing of the great Plains— which he accomplished with the aid of the Dagda, so that Midir obtained Étaín; Part III. [paragraphs 14-26], the Jealousy of Midir's wife Fuamnach, her metamorphosis of Étaín by magic spells, the disappearance of the latter, and her rebirth a thousand years later as the daughter of Étar's wife, of Inber Cíchmaine in Ulster. Fuamnach slain by Mac Óc at the house of the druid Bresal Étarlám.
II. Étaín is the wife of Eochaid Airem, king of Tara, whose brother Ailill falls in love with her, and wastes away because of it. He is healed of his love sickness. The reappearance of Midir, who seeks to regain Étaín, and confesses that it was he who had inspired Ailill with his passion.
III. Reappearance of Midir before Eochaid Airem on the terrace of Tara. They play at chess for stakes. Eochaid defeats him and lays heavy tasks upon him—the clearing of plains, etc., such as Ailill had laid upon Mac Óc in Tochmarc I. The elves enable Midir to accomplish these tasks. In the final game the stake is Étaín. Midir wins, and carries her off in the shape of a swan to Síd Femin (or Síd Ban Find); [paragraph 16] the men of Ireland go in pursuit and raze the Síd and also the royal stronghold of Midir, Síd Breg Léith. Midir comes forth and bids Eochaid pick out his wife from among the women of the Síd. Eochaid embarrassed chooses one resembling her, who he learns afterwards is Étaín's daughter. When she bears him a daughter, he puts the infant away. The child is brought up by the herdsman and his wife, and afterwards (as Étaín) becomes the wife of Étarscél, and the mother of Conaire Mór. Afterwards, Eochaid's stronghold Dún Frémainn is burned and he himself slain.
Such is the tale. It has given rise to various minor stories, dindshenchas, &c., prose and verse, in which there is much variation; for example, Tale I: the dindshenchas of Bóand and Brug na Bóinde; Tale III: that of Rath Esa, in which the order of events is slightly different (see E. J. Gwynn,
Metrical Dindshenchas,
II. 2 ff., III. 26 ff., V. 98)
Available online at CELT.. In the light of the full text now recovered, it is hoped that the whole saga may be made the subject of further study.
Where the text rests on a single manuscript, in which there are many obscure passages, a critical edition could not well be attempted. We have followed the method adopted in our edition of
Lebor na Huidre as regards extension of abbreviations and separation of words, and have noted only such variant readings as seemed necessary to elucidate the text. In the second
YBL version of Tochmarc II, which is available in Facsimile, abbreviations have for the most part been extended silently. Here, however, commas and capital letters have been introduced. Marks of length, which throughout the
Yellow Book, are often otiose or misplaced, e.g. over dó mó 'to, thy, my', &c., are, notwithstanding, retained. On the other hand, the acute accent over 'i', which most often serves the purpose of a dot, has only been retained where the vowel is naturally long. In preparing this text we have consulted the various editions and translations referred to above (p. 138).
Also the edition and translation by A. H. Leahy, Heroic Romances of Ireland (available on the internet through Project Gutenberg), I-II, 1705-6, the linguistic notes to which were supplied by John Strachan, who also revised the translation. Thurneysen's translation of Tochmarc II in Sagen aus dem alten Irland, pp. 77 ff. has also been utilized. There are many erasures and insertions of letters, as throughout the main volume, both by the scribe and by a corrector. In our tale the scribe was frequently in difficulties, struggling perhaps with a defective exemplar. For some of the more perplexing passages, such as the rhetorics, the present editors have no satisfactory solution to offer, and in some instances their renderings are more or less tentative. Thanks are due to Miss
Eleanor Knott for many corrections and useful references.
Incipit do Thochmarc Edaine
Bai ri amra for Eirinn do Thuathaib De a chenel, Eochaid Ollathar a ainm. Ainm n-aill do dano an Dagda, ar ba hé dognith na firta &ersir; conmidhedh na sina &ersir; na toirthe doib. Ba head asbeirdis combo dé asberthe Dagda fris. Bai ben la hEalcmar an Broga .i. Eithni a hainm. Ainm n-aill di Boand. Atacobair an Dagda dó a cairdeas collaidi. Aroét an ben
on
don
Dagda acht nibad oman Ealcmaire, ar med a chumachtai. Faidis an Dagda iarum Ealcmar n-uad for turus co Bres mac nEalathan co Mag nInis,'ninais' MS, a added below line later. &ersir; dogeine an Dagda tincheadla mora for Ealcmar oc dul nuad, cona tisad i fairthi .i. a muichi, &ersir;
diuchtrais
r added above line; díthrachtais gl. dithrachta .i. dealbha nó cur
dorcha n-aidchi aire, &ersir; argart gortai &ersir; itaid de. Dobert imorchorafirst 'or' added above line; .i. mearaighthe H. mora fair, co torchaidh .ix. mísa fri haenla. Fo bhith, asbertsom conicfad ider lá &ersir; aidchi dia thig afrithisi. Luid an Dagda co mnai nEalcmair coléig
co mbert
&ersir; ruc [interl.]
mac dó .i. Aengus a ainm, &ersir; ba slan an bean dia galar ar cind Ealcmair, &ersir; nir
airigistair
ráthaigh
&ersir; fuirri a bine .i. teacht a coibligi an Dagdai.
Birt an Dagda a mac coleigh for altrom do tig Midir i mBrig Leith i Teathbai. Alta Aengus i ssuidiufirst s added below line. co cend .ix. mbliadna. Cluichemag már la Midir i mBrig Leith. Tri .l.a mac ann do maccaemaib thiri Erenn, &ersir; tri .l.a ingin d'inginaib thiri Erenn. Aengus bá toiseach doib uili ar med a grada la Midir, ar caime a delba &ersir; ar suíri a ceneoil. Ainm do dano an Mac Ócc, a n-asbert a mathair: Is óc an mac doronad i tosach lai &ersir; ro geinir etir &ersir; fescur.
Fearais Aengus deabaid fri Triath mac Feabail vel Gobair, do Feraib Bolc, ba leaththuiseach don cluichi &ersir; ba dalta do Midir. Nibo menma laadded above line. Aengus a acallaim do Thriath, co n-epert: As imnead dam mac an mogad doma added below line. acallaim'—ar doruimin Aengus co sin robo Midir a athair, &ersir; ba
toich do rigi Breag Leith fadeisin, &ersir; ni fhidir a chairdeas frisin Dagda an tan sin.
Friscart Triath co n-epert: Ni ferr liumsa,
or se, in t-amus dona fes mathair vel athair dom acallaim.
Luid Aengus iarum for cai &ersir; dubai docum Midir iarna athaisiugud do Triath. Cid sin?
ol Midir. Triath rom chain, &ersir;
dorrubai
conrubaidh .i. tubhaidh
frim eneach nad fil mathair na hathair lium.
Is gó,
ol Midir. Ceist,
ol Aengus, cia mo mathair, can dom athair?
Ni hannsa. Eochaid Ollathar do athair,
ol Midir, &ersir; Eithni ben Ealcmair an Broga do mathair. Misi dot=rot. alt fó clith ar Ealcmar, arnabad'na' added above line later. tocrad do denam dia chind.
Tairsu liumsa,
ol Aengus, conomm ardama m'athair, arnach rabasa fo clith ba sire fo aithisib Fer mBolg.
Docomlai Midir iarum &ersir; a dalta leis do agallaim Eachach, co mbadur i nUisneach Midi a medon Erenn, ar ba hann bai teach nEachach, daig ba comfadai uad for cach leth ind Eiriu fodeas &ersir; fotuaid, sair &ersir; siar. Co fairrnechtar Eochaid ara cind a ndail. Congair Midir in ríg leis for leith do agallaim
in meic.
in meic. Fearus Eochaidh esemain (.i. failti) fris &ersir; isbert:
Cid is ail don oglaech-sag corrected from t. nach tainig riam?
Is ail do a aidide, dia athair &ersir; ferand do tabairt do,
ol Midir, ar ni comadais do macsu can ferann &ersir; tusa a righi nErenn.
Is fo chean dó,
ol Eochaid'sic=i suidiu'., is mac dam. An ferand dutracarsa dó ni folam fos.' Cia ferand sin?
ol Midir. An Brud fri Boind atuaid,
ol Eochaid. Cia fil i suidugud?
ol Midir. Ealcmar,
ol Eochaid, in fer fil and. Ni hail dam a crad ni bus mo.
Ceist, cisi comairli doberi &ersir; don mac sa?
ol Midir. Tatham do,
ol Eochaid. 'Tiad diaapparently in rasura. Samna isin mBruig, &ersir;
tuicead
tucadh
gaisgead fair. La side &ersir; caincomraic sin la firu Erenn, &ersir; ni bi neach a fhuatha subscr., add. later a cheili and, &ersir; bied Ealcmar a Cnuc Shide an Broga cen gaisced fair acht gablan findchuill ina laim, &ersir; a brat diabal imi, &ersir; dealg n-oir ina brutt, &ersir; tri .l. isin cluichimuigh ara belaib oca cluichi, &ersir; teis Aengus chuici,
&ersir; domaithi
do
[om.]
dia marbad, &ersir; is tacar do nin rubai .i. nir gonagl. interlined. acht coro
ingealla
ghealla
a réir dó, &ersir; bad sí riar Aengusa rigi laí co n-aidchi isin Bruigh, &ersir; ní leicisiu a ferand do Ealcmar co targha mo reirsea, &ersir; bad ed tacra Aengusa iar tiachtain is i mbithdisli dorochair do a ferand ar anacal Ealcmair arnach ro marbad; &ersir; is rigi laí co n-aidchi conatechoir, &ersir; asbeirsom is laib &ersir; aidchib dochaiter an doman.
Dochomlai Midir iarsin dia crich &ersir; a dalta lais, &ersir; gabais Aengus gaisced immon Samain sin ar cind, &ersir; doluid isin mBruig, &ersir; foceird Aengus eisce im Ealcmar co
n-ingeall
go ngeall
[In YBL,] n added below line; do dia anmain rigi lai co n-aidchi ina ferand. Anais in Mac Óc ann a lla n-isin fo cetoir &ersir; in n-aidchi d'adhaig a rigi an tiri &ersir; muindter Ealcmair dia reir. Doluid Ealcmar arabarach do faedredh a feraind don Mac Óc, &ersir; bages bada=bága. mora occa. Asbert in Macin marg. Ócc ní leicfed a ferann uad conid reilgedh a reir an Dagda ara mbelaib fer nErenn.
Fogellat iarum an Dagda. Concertasidhe corletter erased after 'r'. &ersir; caich amal a indell. Is lasin n-oclaech sa a feacht sa a ferand as da reir seo
, ol Ealcmar. Is deithbir ón,
ol an Dagda; ro slecht do'o' in rasura. baegholsa'o' corrected to 'a'. llo sidhe &ersir; caíncomraic.
Tartais
taetais
do ferann ar th'anacal, ar ba caime lat do ainim oldas do thír, &ersir; rot biasu tír limsa chena, nábó hingoiri duit oldas an Brug.
Cia hairm son?
ol Ealcmar. Cleiteach,
ol an Dagda, cusna tri tirib fil ime, do macraid gach día isin Bruig ar do belaib oca cluichi, la hurthorad Boindi do thomailt duit asin ferann sa.
Is maith,
ol Ealcmar, dogentar samlaid,
&ersir; beirthi i n-imirghi a Cleitech. lar sin dognith dún and lais, &ersir; anais an Mac Óc isin Bruig ina ferand.
Iar sin doluid Midir dia bliadna do aithreos a daltai don Bruig,
co
condo-
fairnic an Mac Óc forletter erased after r. duma Sidhe an Brogha a llau na Samna, &ersir; na dí macraid ara belaib oca cluichi isin Bruig, &ersir; Ealcmar fora duma Cleitich alla andes oca ndeicsin. Astui debaid itir na macu issin Bruig. Nirod gluaisea,
ol Midir
frisin Mac Óc, fo dháig Ealcmair, arnara torbara a mmagh. Ragadsa do edargairi etam.
Luid iarum Midir, &ersir; níbó reidh dó a n-edarscarad. Doleicidhletter erased after l. bir cuilind do Midir, co tobert a lethshuil asa chind ocon edargairi. Doluid Midir &ersir; a lethshuil ina durn docom an Meic Óic, &ersir; asbert fris: Ní má tudchadhsa do fhis scel uait, conam fil fo athais, sech ní rochim fon ainim a tir doroacht do imchaisin, &ersir; a tir oa tudchadh ní róás in fecht sa.
Bidh gó son,
ol an Mac Óc. Raghasa có Dían Cecht co tudchaid dot íc, &ersir; bid lat do ferand fodein &ersir; bid lat an ferand sa, &ersir; bid slan do shuil cen athais cen ainim airi.
Luid an Mac Óc co Dian Cecht co ndeachaidisis added below line by later hand. liumsa,
ar se, do tesarcain mo aidi ro cailled dia Samna isin Bruig.
Doluid Dían Cecht &ersir; icais Midir corbó slán. Is maith mó turas ifeachtsa,
ol Midir, o rom icad.
, Bid fir ón,
ol in Mac Ócc. Ansu sund co ceand mbliadna co n-aicter'conaicter' added above line. mo fiallachsa &ersir; mo muindtersa &ersir; mo theglach &ersir; mo ferand.
Nocho n-anabletter erased before first 'a', seemingly 'n'.,
ol Midir, acht minam bé a lógh airi.
Cid logh ón?
ol an Mac Óc. Ni hannsa. Carpad bus fiú .uii. cumala,
ol Midir, &ersir; deichealt mo dingmala, &ersir; ingen bus ailldem a nEirind.
Ata liumsa on,
ol an Mac Óc, an carpat &ersir; in deichealt bus dingmala duit.
Atá dono,
ol Midir, inn ingen doroscai di ingenaib Ereenn ar chruth.
Cissi airm i tá?
ol an Mac Óc. Atá la hUltaib,
ol Midir, ingen Ailella, Edain Echraidi ingen ríg na raindi airtherthuaiscertaighi na hErenn, is i as cainem &ersir; is minem &ersir; is morailldem a nErinn.
Luid in Mac Óg dia cuinchidh co mbaí a Muigh Inis og tigh Ailella. Ferthai failti friss, &ersir; anais teora haidchi and. Raidhis a aitheasc &ersir; sluindti
ar cenel
a cineóil
. Asbert ba do chuindchid Edaine doluid. Nis
tiber
tibertar
deit,
ol Ailill, dágh ní rochaim bá fort ar suiri do cheniul, ar med do cumachtai &ersir; cumachta
th'athar. Cach
a dénai frim
a ndénaidh frisin
ingin do meboil ni rochar fort itir.
Níba hedh ón,
ol an Mac Og, nois ciursa'r' added later over 's'. díttso fó chetoir.
Rod bia son,
ol Ailill. Findamni uaitsiu,
ol an Mac Og. Ni hannsa,
ol Ailill. Dá magh dég do shlaidhi uaidsiu damsa im ferandsa do neoch fil fo dithraib, &ersir; fedaib, co rabad do grés fri geilt do ceithrib &ersir; fri trebad do dainib, fri cluichi &ersir; ceiti, fri dab &ersir; dunadha indtib.
Dogentar,
ol inin added below line later. Mac Óg. Dothaet dia thig, &ersir; caínis a imnead frisin Dagda. Dognither la suide .xii. mag do shlaidhi a n-aenaidchi a ferand Ailella. It e anmanda na muigi ann so .i. Mag Macha, Mag Leamna, Mag nItha, Mag Tochair, Mag nDula, Mag Techt, Mag Li, Mag Liné, Mag Murthemné. O doronadh tra ind opair sin lasin Mac Óg, luid dochum Ailella do chuindchid Édaine. Níis bera,
ol Ailill, co ruga da primusce déc asin ferand sa docum mara do neoch fil a tibradaib &ersir; mointib &ersir; seiscnib, do thabairt thoraid o muirib do thuathaib &ersir; cenelaib, do thirmugudh thiri &ersir; talman.
Doluidside dono dochum an Dagda do chaíniud a imnid fris. Dognith la suidhi da primusce déc do dirghiudh dochum mara a n-aenaidchi iar sin. Ni haicesa and riam co tici sin. It e anmanda 'na n-usce .i. Find &ersir; Modornn &ersir; Slena &ersir; Nas &ersir; Amnas &ersir; Oichén &ersir; Or &ersir; Banda &ersir; Samair &ersir; Lóche. Ó ro scachadar tra na hopra sa, doluid an Mac Og do acallaim Ailella do chuindchid Etaine chuici. Niss bera conda dergle, ol niam biasa ní di maith na hingine iarna breith daitsiu acht a rrus fo cedoir.
Cid condaighi chucum a fecht sa?
ol an Mac Óg. Condaigim
, ol Ailill, comthrom na hingine damsa deór &ersir; argad, ar is i sin mo chuid dia lóg; an ndorignisiu co sé, dia claind &ersir; dia chenéol a torbai.
Dogentar,
ol in Mac Óg. Fochres for lar thigi Ailella, &ersir; dobreth a cutromu airi=airre f. dé ór &ersir; argad. Forfhacbad and índmasin la hAilill, &ersir; birt Mac Óg Edain lais dochum a thighi.
Ferais Midir failti frissin daim sin. Foidh Etaín la Midir in oidchi sin, &ersir; dobreath dechelt a dingmala &ersir; a carpad do arabarach &ersir; ba buidech dia dalta. Anais iarum bliadain lain isin Bruig a fail Aengusa. Dochoid Midir dia chrich dia bliadna do Brigh Leith, &ersir; birt Edaín leis. Asbert an Mac Óg fri Midir in la luidhi uadh: Faitchiussecond 'i' subscr. duit frisin mnai na mbere lat fo diach na mná uathmairi amaindsi fil ar do chind co meid fis &ersir; éolus &ersir; cumachtai feib ro ngab a cenel,
ol Aengus. Sech ata mo briatharsa &ersir; mo comairghi fria ar Tuatha Dé Danann
.i. Fuamnach bean Midir di claind Beothaig meic Iardanel. Ba gaeth &ersir; ba trebar &ersir; ba heolach hi fis &ersir; cumachtai Tuath De Danann, ar bá Bresal drui roda alt co n-arnas do Midir.
Feraisi failti fria a fer .i. fri Midir, &ersir; raidis an ben már di brian friú. Tairsiu, a Midir,
ol Fuamnach, coro thaispenar'ar' added below line. duit do tech &ersir; do thechta feraind cona dá cathair ingen in'in' added below line by later hand. rig dom aithis.
Dorochell Midir la Fuaimnig a ferand n-uili, co tarfaid do a dliged &ersir; do Edain, &ersir; dobert Édain dorisi fri Fuaimnigh iar sin. Luidh Fuamnach reimib isa teach cotalta i codlad, &ersir; asbert fri hEdain: Suide somna i tudchadh.
Amal dofeisigh Edain isin cathair for lar an taigi nos ben Fuamnach co fleiscc caerthinn corcraibetween cols. co nderna &ersir; lind n-usci dí for lar in tighi, &ersir; dothaed Fuamnach coa'a' add. below later. haite, co Bresal, &ersir; do leic Midir in tech don usciu dorigni do Édain. Baí Midir iar sin cen mnaí.
Doghni tes in tened &ersir; ind aeoir &ersir; combruith na talman imfortacht ind usci co ndernai cruim din lind ro baí for lar in tighi, &ersir; dogní iar sin cuil corcrai don chruim sin. Ba meid ceand fir as chaineam ro baí isin tír. Ba bindi cuslendaib &ersir; crotaib &ersir; cornairib fuaim a foghair &ersir; easnad a heiti. Doaitnidis a suili amal lega loghmara isnaib reib doirchib. Arghaireadh itaidh &ersir; gortaidh do neoch a boladh &ersir; a blath ima teighedh. No ícadh saetho &ersir; gallra &ersir; teadmanda fursitin na mbraen foceirded dia heitib dinni imma theighedh. Coneitged &ersir; imthiged=imtéiged. la Midir sechnoin a feraind amal no téiged. Arbiathad
sluagu i ndalaib &ersir; airechta i n-&ersir; MS., repeated next col. dunadaib clostecht frihae &ersir; a deicsiú. Rofidir Midir rop si Etain ro boi is in richt sin, &ersir; ni thuc mnai cen ro boi an chuil sin ina comaidecht, &ersir; arambiathadsom a deicsiu. Contuiled fria fogur, &ersir; dofusced in tan dotheighedh chuici nech nachad caradh.
Doluid Fuamnach do athreos Midir iar tanaib, &ersir; dolodar na tri dei Danand lé dia comairghi .i. Lugh &ersir; Dagda &ersir; Oghma. Ferais Midir athcosan mor fri Fuamnaig, &ersir; asbert fria na ragadh uadh mane beith nert na comairghi dodoucsat. Asbert Fuamnach nabad aithrech le in gnim doghene, ar ba ferr lé in gnim maith di fein oldás dia seitché, &ersir; cebedh si maigen a nÉre a mbeith, ni biadh acht oc aimles Édaine cen no mbeith a mbíu, ciabadh hé richt a mbeith. Dobertsi dicelta mora &ersir; tecosca'..ca' in rasura later hand. ndé o Bresal Edarlam on drai do indarba &ersir; focrai Edaine o Midir, air rofhidirsi an chuil chorcra ro baí ic airfidedh Midir rob sí Édain, fo dhaigh ná rochar Midir mnaí in tan atchidh an chuil corcrai, &ersir; níba sam ceól na hól na longadh in tan nach aicedh &ersir; nach cluinedh a ceol &ersir; a foghar. Fogluaisi Fuamnach gaeth n-ammais &ersir; druidechta co tarfaided Édain o Brig Leith, cona hédadh barr na bili na tulach na dingna forsa n-airsed i nÉre co cend .uii. mbliadna, acht for cairgib mara &ersir; for trethnaib tond &ersir; imsnam an aeoir, conda tarla dia .uii. mbliadna for imbel i n-ucht an Meic Oic for duma an Broga.
As i airm asbert in Mac Óg: .r.in marg.
in Mac Óg
'Fo chen Edain imtechtach imnedhach
adrualaidh mórgaibthiu
atrual morn gaibthi
la gaithi Fuaimnighi. ní fuair fos na subae do thaebu tairisi fri Midir muindteras me fein fomruair gnimach co sluagaib sochaidhi slige dithrebé diupa nā domna imorchraid n-indbaissa Ailella ingini is digbal dimuin conid do dibel truag domainig iar tain fo chean f.o.c.e.n.
Ferais an Mac Óg failti frisin n-ingin .i. frisin cuil corcrai &ersir; dosnimthasa i llai a broit fria bruindé. Nó beir docomLU begins here f. 129a (ed. 10636). a thaige &ersir; a grianain co seinistrib soillsib fri teacht as &ersir; ind, &ersir;
dobreth tlacht corcrai uimpi, &ersir; no
himchuire
imchuirthe
in grianán sin lasin Mac Óg cach leth no theigedh, &ersir; ba hand contuiled cach n-aidchi oca
comaidecht
chomaitecht
do airic menman, conda táinic a sult &ersir; a feth, &ersir; no línta an grianan sin
o
do
luibib boladhmáraib ingantaib, combo dhe
do forbredsi
forberedsi
letter erased after 'si' [in YBL]. do bolad &ersir; blath na luibhi sainemla loghmairi sin.
Adcuas do Fuamnaig a ngrad &ersir; an miadh doradad di lasin Mac Óg. Asbert Fuamnach fri Midir: Congarar deit do dalta co
ndernta
ndernsai
corai frib dib línaib, &ersir; co ndechas for iarair Édaine.
Dothaed techt co Mac nÓc o Midir, &ersir;
luidis
luidsi
'l' added above line [in YBL]. dia acallaim, &ersir; doluid Fuamnach timcheall colleic co mbaí isin Bruigh, &ersir; dobert
an
in n-
athaig cedna fo Édain condo bert
asan
asa
grianan foran
imluamain
fúamain
'l' added above line [in YBL]. forsa roibe ríam, co cend .uii. mbliadna fo Erinn, conda timart athach gaithi ar troige &ersir; lobrai
&ersir;
[om.]
conda chorastar for cleithe thighe la hUlltu i mbatar ic ól, co torchair issin n-airdigh n-óir ro baí for laim mna Édair in cathmiled o Inbér Chichmaine a coiced Concobuir, condo sloicsidhe
lassin dig bai isin
lasa loim gabais asind
lestur
coimperta
combertai
di shuide foa broind combo hingen iar tain. Dobreth ainm dí .i. Edain ingen Édair. Di bliadain déc ar mili tra o gein tuiseach Edaíne o Ailill cosin ngein'sin' added below line, 'ein' added later above.
déigenach
ndedenach
o Edar.
Alta iarum Édain óc lnbiur Chichmuine la hEdar &ersir; .l.a ingen impe di ingenaib tuiseach, &ersir; ba heiseom nodo biathad &ersir;
no eidedh
n-eted
ar comaidecht Édaine do grés. La n-and doib a n-ingenaib uilib isind inbiur oca fothrucadh co n-acadar in marcach
isin
isa
magh chucu don usciu. Ech dond tuagmar forranone 'r' added later above line. forlethan casmongach caschaircheach foa suidé. Sidhalbrat uaine i filliud immé, &ersir; lene fo deirgindledh uime, &ersir; eó oir ina brat
rosaidhed
rosaiged
a gualaind for cach leth. Sciath airgdidhi co
n-imiul
n-imbiul
oir imme fora muin. Sciathrach airgid and, &ersir; tul n-oir fair, &ersir; slegh coicrind co fethan oir impé o
irlonn co cro ina laim. Folt findbuide fair co edan. Snithi oir fria édán conna teilgeadh a fholt fo aghaidh.
Assisithar
assisedar
atsisithar gl. arsisithar .i. do an
sist forsin purt oc déigsin na hingine, &ersir; ro charsad na hingena uile. Conad annadded below line. asbertsom in laid seo:
Etain andiu sund amné.
óc Sídh Ban Find iar nAilbe.
eter
macu beca
maccaib beccaib
dí.
for bru Indbir Chichmaini.
Is í ro ícc suil an rígh.
a topor Locha Dá Licc.
is si asibedh sin digh.
la mnaí Edair
a hairdigh
hi tromdig
.
Is tria hagh dosib in ri.
inna eonu di
Theathbaei
Thethbí
.
&ersir; baidfidh a dha each.
i lind Locha Daadded above line. Airbreach.
Biat imda coicthe ili.
triat agh for Echaidh Midhi
beidit togla
(b)íaid togal
for sidhib.
&ersir; cath for ilmilib.
Is i ro
laigedh
loited
is tír.
is si arcosnai in rígh.
is i Be Fhind friss doghair.
is i ar nEdain
hí
[om.]
iar tain.
E.t.ain.
Dochuaid uaidib in t-oclaech iar tain, &ersir; ni fhedadar can dodechaidh vel cid dochoidh iarum.
O rainic an Mac Óc do acallaim Midir ní fornic Fuamnach ara chind Midir,=gloss on asbert (as in U), here incorporated out of place. &ersir; asbert fris: Bréc dorat an bean imond, &ersir; dia n-ecastar di Etain do bith i nEre &ersir;sic; also U. raghaidh do denum uilc fria.
Domuiniur is dóig bid fí, ol Mac Ó add. U. Ata Etain isin Bruigh ocom thighse o cíanaib isin deilb a tarfas uaitsiu &ersir; bes as chuici forobairt an bean.
Dothaet an Mac Óc dia thigh fora chulu co fairnic a grianan glainidhi cen Édain and. Imsosoi an Mac Óc for slicht Fuamnaigi, co tarraidh for Aenach Bodbgnai og tigh Breasail Edarlaim in druadh. Fosnopair an Mac Óg &ersir; benaid a cenn dí, &ersir; dobert lais an ceand sin co raibi for brú an Brogha.
Acht cena is ed islichtalso in U;=is slicht a n-inud aili conadh la Manandán
ro marbsat
ro marbait
a ndís .i. Fuamnach &ersir; Midir, a mBrig Leith, dia nd-ebradh:
Fuamnach baeth bá bean Midir.
Sigmall is brig
Brí
co mbilib
cen binib
.
a mBrig Leith, ba lathar lán.
ro loiscet
loiscthe
ro loisced
la Manannán.
F.I.N.I.D.
Tochmarc Edaine and seo beos
Gabais Eochaidh Airium rigi nErenn.&ersir; added U. Airgiallsat coic coicidh Erenn do &ersir;.i. [U, which is translated.] ri cach coicidh. Batar hé a righ an tan sin .i. Concobar mac Nesa &ersir; Mes Geghra'g' corrected to 'd'. &ersir; Tigernach Tédbandach &ersir; Cu Rui &ersir; Ailill mac Mata Muirisci. Batar eat duine Echdach .i.
Dun Fremand a Midiu &ersir; Dun Fremand a Teathbai. Fremand
Dun Fremain a Midiu &ersir; Dun Fremain a Teathbai. Fremain
Thethbai ba
hinmaine
inmainem
lais do duinib Erenn.
Airfoccarar o Eochaid for firu Ereenn feis Temra do denum an bliadain iar ngabail righi fri comus a mbesa &ersir; a císa doib co ceann .u.u corrected to iii. MS.; .u. U. mbliadna. Ba hinand aithescletter erased after 's'; 'c' corrected to 'g'. la firu Erenn fri hEochaid. Ni
theclomdais
theclaimtís
feis Temra do rig cen rigain lais, ar ni raibi rigan i fail Echach an tan do gab flaithius. Faidis Eochaid techta cach coicidh uadh fa Erinn do chuindchid mna
vel ingine bad aildeam no beith a
nEre
nEré
do. Al asbert ní biad ina fharradh acht bean nad fesad fer do feraib Erenn riam. Fofrith dó oc Inbir Chichmaine .i. Édain ingen Edair, &ersir; dosbert Eochaid iarom, ar ba comadhais dó ar cruth &ersir; deilb &ersir; cenel, áine &ersir; oitidh &ersir; aerdarcus.'e' added later below line.
It é tri meic Find meic Findlogha meic naerased. rigna'e' added later under 'g'. .i. Eochaid Feidlech &ersir; Eochaid Airem &ersir; Ailill Anguba. Carais Ailill Anguba iarom Etain ic feis Temrach
iar feis dí la hEochaid
iarna naidm do Eochaid
. Fo dhaig dognith apairt dia sirshilliudh, uair is
deascaidh
deascaidh [gl. tosac]
seirci sirshillidh. Cairigis a
menma
aicned
Ailill don gnim sin dogéne &ersir; niba cabair dó. Ba treisi tol aicnidh. Focheird Ailill a
sirg
serg
sirglighi
dé fo dhaigh
nara thubaidhi
narodthubaidh
fri nech
fria énech
&ersir; nach erbart frisin mnaí fodeisin.
Dobreth Fachtna liaig Echach dia imchaisiu an tan ro gab céill for écaib. Asbert fris inadded above line. liaig: Acht
nechtar
cechtar
na da idhan marbtha duine nath ícad legho .i. ida sheirce
&ersir;
nó
iduletter erased after 'd'. eoid,
it é fil indudsu.
Ní árdamar Ailill do, ar ba mebal lais. Foracbad iarom Ailill a Fremaind Teathbai fri bás, &ersir; luid Eochaid for cuaird nErenn, &ersir; foracbadh Édain hi fail Ailella co nderndais a thiugmaine lé .i. cora clasta a fert, coro hagtha a guba, coro hortha'a' added below line later. a chethrai.
An tech a mbith Ailill a ngalar dotheigead Etainin rasura 'in' added below by later hand.
cach dia dia athreos,
forroma .i. fisrugadh
&ersir; ba lugaide a galarsom ón do suidiu, &ersir; cein no bith Édain isin maigin sin no bithsom oca deicsin. Rathaighis Edain
anni
an imnedh
sin &ersir; focheird a menmain aire. Asbert Edain frissom la n-and a mbatar ina tigh dib línaib, cid día mbai fochonnletter erased at end, apparently 'a'. a galair do Ailill.in rasura; om. U Y2. Ata dit seircsiu,
ol Ailill. Dirsan
a fhad co n-erbort, or sisi.
Ropsat
ropadat
roba
slan o chianaib dia fesmais.
Cid
andib
indiu
'dib' in rasura [YBL]. badam slansa mad ail duitsiu,
ol Ailill. Bid ail ecin,
or si.
Doteged iar sin cach dia do folcad a chind &ersir; do
tinbi a chodach
thinmi bíd
dho &ersir; do urgabail usce fora lamaib. Día teóra nomad
iarom ba slan Oilill. Adbertsom fri hEdain: Ocus a testo dom iccsa cuin
rom bia?
rom bia uaitsiu? ol Ailill
Rod bia amarach,
ol si, acht niba isin tsosudhfirst 's' added below line. na firflatha dogentar an col. Dotuisiu ambarach am dailseo cusan tulaigh uasin liss.
Bai Ailill ac frithaire na haidche. Contuili trath a dab. Ni dersaig co trath teirt ara barach. Luid Etain ina dailseam, co n-acai in fer ara cind co cosmailis crotha Ailella, &ersir; caínis inlobrai a galair. A n-aithesc rop ail do Ailill iss ed ro raidseom. Dofusce Ailill trath
teirti
teirt
. Fota fécais for toirrsi trath dodeochaid Etain isa teach. Cid dodgni toirrsich?
or si. Do
faidiud duitsiu
dofoídiudsiu
,d added later above line. am dailsi, &ersir; ni ranac ar do cind, &ersir; dorochair codlad form, conam earracht anos. Is suachnid ni
rodchadh
rrodchad
mo iccsa.
Ni ba son,
ol Etain, ata la i ndegaid aloili.
Gaibthi frithaire na haidche le sin &ersir; teine mór ara belaib &ersir; usce na fharrad da tabairt
fora
foa
shuilib.
Trath a dala dotaet Etain ana dhail co n-acai an fer cedna
amal Ailill. Luid Etain dia tigh. Fecais Ailill oc cai. Doluid Etain co fo tri &ersir; ní fairnicc Ailill a dail. Co fornecsi an fear cedna. Ni fritsu,
ar si, ro dalasa.
Ciasu tu
so thú
'Ciasu tu' added at end of line by another hand (YBL) dodeachaid im dail? An fer frisro dalusa ni ar chul vel aimleas
tiacht
ticht
ara chind, acht as
ar cúis
accuis
tesairgne domnai rig Erenn don galar fotrubai.
Ba tocha duid toidheacht cucamsa, ol an tan rupsa Etain Echraidhe ingen Ailella r ba misi do cetmuindter &ersir; ba iar do
sharlugaib
sárlúag
shairluáaibh (lua .i. cennach)
[in YBL] letter erased after 'r', apparently 's'. do primmuigib Erenn &ersir; uiscib &ersir; or &ersir; airget co tici do chutruma do facbail dar th'eis.
Ceist,
ol sisi, cia h'ainmsiú?
Ni hannsa, Midir
Brig Leith
Breg Leith
,
ol se. Ceist,
ol sisi, cid
rodn
ronn
édarscar?
Ni hannsa, fithnaisi Fuamnaige &ersir; brechtai Breasail Edarlaim.
Asbert Midir fri hEdain: An ragasu liumsa?
Nitó,
ol si. Noco ririub rig nErenn ar fer na fedar clainn na cenel dó.
Is misi em,
ol Midir, dorat
for
fó
menmain Ailella do sheircsiu co torchair a fuil &ersir; a feoil dé, &ersir; is mesi thall cach
n-ocobar
n-accobor
collaidhi
n-aire, na beith milliud einich
enech
duitsiu and. Acht teisiu liumsu dom chrich dí n-apra Eochaid fritt.
Maith lium,
ol Édain.
Tig iarom dia tig.'dia tig' in rasura by another hand. Is maith ar comrac
or Ailill; sech rom ícadsa in fechtsa, ní fil
immlot
eim lot (.i.milled).
n-einig duitsiú and.
Is amra amlaidh,
ol Édain. Tainic Eochaid día chuaird iar tain, &ersir; atlaigestar beathaid a brathar &ersir; buidighthe fri hEdaín co mór a ndórigné co tainicsom.
Tochmarc Etaine andso.
Gabais Eochaid Airium rigi nErenn &ersir; ro giallsad coiceadaigh Erenn do &ersir; badar iatside .i. Concobar mac Neasa &ersir; Meiss Geadra &ersir; Tigearnach Tetbandach &ersir; Cu Rai &ersir; Oilill mac Mada Muirisci. Badar iad duinti Echach .i. Dun Fremann a Mide &ersir; Dun Fremand a Tetba. Ba hinmaine lais tra Dun Fremann Tetba oldas cach dun.
Furocarthar o Eochaid for firu Erenn feis Temrach do denam in bliadain iar ngabail rigi dó fri comus a mbesa &ersir; a cisa doib co ceann coic mbliadna. Ba hinann aitheasg la firu Erenn fri hEochaid. Ni teaclomtais feis Teamrach do rig cen rigain lais ar ni raibe rigan a fail Eachach in tan ro gab flaithius.'ius' erased. Faidhis Eochaid, teachta in cach coicead uad fó Erinn
do cuindchid mna no hingine no mbiadh a dingbala &ersir; isbert ni biad ina farrad acht ben nat fesover 'e' what looks like 'i'. fer do feraib Erenn riam. Fofrith dó ocmnai i nlndbir Cichmaine .i. Etain ingen Etair &ersir; rosuc Eochaid iaram ar ba comadais dó ar cruth &ersir; deilb &ersir; cinel &ersir; ainee &ersir; airdercus.
It e tri meic Findgaill &ersir; Finde na rigna .i. Eochaid Feidleach &ersir; Eochaid Airim &ersir; Ailill Angaba.over second 'a', 'l' 'u'. Carais Oilill Angabaover second 'a', 'l' with stroke, 'u'. iaram Etain oc fes Temrach iar feis di la hEochaid fo daig a ndogníd dia silliucl uair is desgaid seirci sirsilliud. Cairigis a menma Ailill don gnim sin dogeini &ersir; niba chobair dó. Focheard Oilill a serg de fó dáig ni dubairt fria nech &ersir; nachletter erased after 'h'. ebairt frisin n-ingin fodesin.
Dobreath Fachtna liaigh Eachach dia indsaigid in tan ro ngab ceill for ecaib. Adbert in liaigh: Acht nechtar na da idhan marbta dui ne na hicat leaga .i. idu seirci &ersir; idu
eoit it é fil indatsu.
Niro adaim Oilill dó ar ba meabal lais. Foracbad iaram, Ailill a Fremaind'i' subscribed later. Tethbai fri bas &ersir; luid Eochaid for chuairt,aspiration mark added later. nErenn &ersir; foracbad Étain i fail Ailella co nderntais'd' added later below 'u'. a tiugmaine lé .i. coro clasta a fert &ersir; coro ferta a guba.
In teg a mbith Ailill a ngalar doteigead Etain cach día dia uthras &ersir; ba lugaiti a galarsom on eside &ersir; cen nobith Etain issin maigin sin ro bith som oca deiscin. Rathaigis Etain inni sin &ersir; foceard a menmain air. Atbert Etain friseom laa n-ann a
mbadar ina tigh dib linaib cid dia mbai fochonn a galair. Ata dot seircsiu,
ol Oilill. Dirsan a fhod co n-ebortaiss,
ar si; robadat slan o chianaib dia fesmais.
Cid andiu'n' added later below line. badam slansa mad ail duitsiu,
ol Oilill. Bid ail eicin,
ar si.
Doteigeadh iar sin cach dia do folcad &ersir; do tinbi bid dó &ersir; do urgabail uisqi fora lamaib. Día teora nomadh iaram ba slan
Ailill dia othrus. Adbertsom fri hEtain: inain rasura by another hand. testo dom icsa,
ol se, cuin rom bia?
Rot't' added below line later. bia amarach,
ol si. Taetsu ambarach im dailsi cusin du uasin lis.
Bai Oilill oc frithaire na haidchi sin. Cotlaid iaram trath a dala &ersir; niro duisigh co trath teirt arna barach. Luid Etain ina dailsin co fecais'co fecais' added later below line. in fer ara cind co cosmailius crotha Oilella &ersir; canais fria in aithesc rob ail do Oilill. Do moscail Oilill trath teirti. Con-is tard a toirrsi moir. Dodeachaig Etain isin teach iaram. Cidh dogní toirsech?
ar si. Do fhaideadsu im dail,
ol sé, &ersir; na ranac ar do chind &ersir; dorochair cotdlad form conom erracht anosa. Is fir na rom icadsa fos,
ar se. Niba fir son,
ol Etain, ata lá a ndedaigfirst d added above line later. alaile.
Gabaidseom oc frithaire na haidchi sin &ersir; tene mor fora belaib &ersir; uisqi na fharrad dia tabairt fó suilib.
Trath a dala dothaet Edain ina dail co n-acca in fear cetna
amal Ailill. Luid Etain dia tig. Feicis Ailill oc cai iaram. Doluid Etain co fo tri &ersir; ni airnic Ailill a dail. Co n-accasi in fear cetna. Issed co n-ebairt: Ni fritsu,
ar si, ro dailisa. Cia tu dodeachaich im dail? In fear frisro dailisa ni ar ulc na ar aimles tanac for do chind acht is ara chuis tesairgni damna righ Erenn don galar fotroibi.
Ba tocho duit tuidhecht im dailsea,
ol in t-oclaech, uair in tan robsad Etain Eachraide ingen Ailella fa mesi do chetmuinter &ersir; fa iar sarluach do primmuigib Erenn &ersir; uiscib &ersir; or &ersir; argat co tici do chutruma do fhacbail ar th'es.
Ceist,
ol sisi, cia hainmsiu?
Ni hannsa, Mider Breg Leth.
Ceist,
ol sisi, cid ron edurscar?
Ni hannsa, fithnaisi Fuaimnigi &ersir; brechta Bresail Edurlaim.
Asbert Mider fri hEdain: In ragasu limsa?
Nato,
ol si, Nocho rairaibsa rig Erenn ar fear nach fedur clann no cenel do.
Is misi em,
ol Mider, dorad fa menmain Ailella do sercsu co fata co torchair a fhuil &ersir; a fheoil de.'de' in rasura. &ersir; is misi tall de'tall' in rasura, 'de' in margin. cach n-ocobar
collaidi air na beith milliud einig duidsiu ann. Acht taedsu liumsa dom chrich dia, n-abra Eochaid frit.
Maith lium,
ol Edain.
Tig iaram dia thig. Is maith ar comrac,
ol Oilill, seach rom icadsa in feachtsa &ersir; ni fil lot'lo' in rasura. aradded above line by later hand. n-enig duidseo and.
Tanic Eochaid dia chuairt iar tain &ersir; atlaigestair a'a' added later under 'b'. beathaig a brathar &ersir; buidigthi fri hEdain eo mor a ndorigni. Finit Amen.
Tochmarc Etaine beos
Fechtas
Fecht
n-aili asraracht'a' erased after 'as'. Eochaid Aiream ri Teamrach la n-alaind a n-aimsir tsamrata, &ersir; fosrocuib for
tsosta
sosta
[In YBL] first 's' added above line; na Teamrach do imchaisiu Muighi Breg. Bai fó a
ile
lí
&ersir; fo blath cach datha. A n-imracachai 'intí' erased after 'imracachai' [YBL]; intí Eochaid add. [U]. n-imbé co n-acca in occláech n-ingnad forsin
tsosadh
tossad
inna chomair. Fuan corcra'a' suprascriptum; final 'a' erased. imbé, &ersir; mong orbuide fair co brane a dha imdáe. Rosc caindleach glas inain rasura. chind. Sleg coicrind ina laim. Sciath tuilgel ina laim co ngemaib oir furri. Sochtais Eochaid, ar ni fhidir a bith isin Temraig in aidchi riam, &ersir; ní
foslaici
orslaicthe
an lis an trath sin.
Doluid ar inchaib
Echach
Eochoda
iar sin. Asbert Eochaid
iar sin
iarom
: Fó chen don
ócláech
láech
nad athgenamar
. Is ed dorochtamair,
ar in t-óclaech. Nit athgenamar,
ol Eochaid. Atotgénsa chedus,
ol in t-oclaech. Cía th'ainmsiu?
ol Eochaid. Ní hairdirc son,
ol sé, Midir Breg Léith.
Cid dotróacht?
ol Eochaid. D'imbirt fidchilli fritsó,
ol sé. Am maithsi eim,
ol Eochaid, for fidchill.
A fromadh dún,
ol Midir. Ata,
ol Eochaid, an rigan ina codladh. Is lé in tech ata ind fidchell.
Ata sund chena,
ol Midir, fidhchell nad
mesum
messo
.
Ba fir ón, clar n-airgid &ersir; fir óir, &ersir; fuursundadh cacha hairdi
furri
forsin clár
di líc logmair, &ersir; ferbolg di fighi rond credumae.
Ecraidh Midir ind fhidchill iar sin. Imbir,
ol Midir. Ní immeór acht dí giull,
ol Eochaid. Cidh geall bías and?
ol Midir. Cuma lium,
ol Eochaid. Rod bia limsa,
ol Midir, madh tú beras mó thoceall .l. gabar ndubglas, it é ceindbreca croderca
biracha
biruich
bruindlethain bolgroin coscháela combrasa faeburdha femenda urarda aignechain rasura later hand and partly in margin. shostaide shogabaltai,LU breaks off at so., lacuna in MS. cona caecaib n-all cruanmoithni. Tairgebat am trath teirtifinal 'i' subscr. later. arna barach.
Atbert Eochaid an cetna frisium. Imrid iar sin. Berar tochell Midir. Téid uad &ersir; beris a fidcheall lais.
A n-asracht Eochaid arabarach doluid for sostai na Temrach im turcabail ngréine, co n-acca a cheile chuicé iarsind tsosadfirst 's' subscr. later. ina arrudletter erased after second 'r', apparently 'i'. cheana. Ni fhidir cidh dochuaid vel can dodeochaid, co n-acca in .l. n-ech ndubglas cona srianaib cruanmaithne friú. Indraic sin,
ol Eochaid. Is fiach ní dlomthar,
ol Midir.
In imberum fidcheall?
ol Midir. Maith lium,
ol Eochaid, acht ro be gell and.
Rod bia liumsa,
ol Midir, .l. torc trichem, at é casbreca foliath forglasa, co cruib eich foraib, &ersir; lothar draigin fordo talla uile. In fecht n-aili .l. claidem n-ordoirnn. In fecht n-aili .l. bó find n-oderg co laegaib findaib odergaib leó &ersir; nasc credumae for cach laeg dib. In fecht n-aile .l. molt nglas ceindderg trichenn trebennach. In fecht n-aili .l. colg ndéd. In fecht n-aile .l. brat breiclighach. Acht ba cach .l. díb a lá.
Frithcomraic=friscomairc. a aidi inti Eochaid, &ersir; asbert fris can dombert a marindmas. Asbert fris, Amin, insceoil inní sin.
Amné eim. Is beite duit menma fris, as fer mórcumachtai dotainic. A macain, tabair decrai mora foraib vel fair
interlined. ol se. Is iarum dothaet a ceili chuice &ersir; forruirim Eochaid fair na mórchesta urdharca .i. dichlochad Midhi, luachair tar Tethbai, tochar tar Moin Lamraide, fid tar Bréifne. Conad de sin asbert an fili na rundu sa:
Is hé seó, in ceatharda
adroega Eochaid Airem.
forco n- [Dinds.] ilar ndrong ndreachardhadrecharda [Dinds., YS], drechferda [cet.]
co lín sciath &ersir; claidem.
Tochar dar Moin Lamraidhi
fidh dar Breifne cen
decrai
feochra
feachra
feochra [Dinds.]
dichlochadh mas mórMidi
&ersir; luachair tar Tethbai.
It e sin tra gealla &ersir; ánchesa foruirmithé and. Romór a ndobeiri orm,
ol Midir. Ní denaim chena,
ol Eochaid. Rom bithsa itghe &ersir; ailghes uait iarom. Nach ní rosia do cumachtai, ni roib ben na fer and fria tech anechtair co turcbail ngreine ambarach.
Dogentar,
ol Eochaid. Nis n-imdhechaid duine in monai sin riam.
Erpais Eochaid iar sin a rechtaire fri deiscin ind feadma dobertatar do dénam an tochair. Luid dī in rechtairi issin monai. Anndár leis batar fir betha o turcbail greine co fuinedh tancadar in monai. Dogensat uile oendumae dia n-édaigib, &ersir; luid Midir forsin dumae sin. In fhidbadh cona bun &ersir; cona fremaib, is ed sin doberdis a n-ichtar an tochair. Midir ina sesum ag gresachtletter erased before 'g'; 'a' subscr. later between s and s. an tsloigh for cach leth. Andar lat batar fir betha adaigdis breisim foé.
LU resumes, l. 10815.Iar sin doberar uir &ersir; grian &ersir; clocha forsin monai. Fri hetnu dam dano batarletter erased after second 'a'.
fedmanda
fedmand
la firu Erenn cusin n-aidchi sin. Co n-aices la lucht an tsídha fora formnaib. Dognith samlaid la hEochaid, conid dé ata dosom Eochaid Airem, ar is aice toisech tucad
chuing
cuing
for muinelaib dam do feraib Erenn. Is ed dono and focal ro baí a mbelaib an tsluaig oc denum an tochair:
.r.in margin. Coire a laim, tochra i laim, urdhairc damrudh, trathaib iar fuin, fortrom ailges, ní fes cuich les cuich aimles de thochar dar Moin Lamruide.
Ni biad isin bith tocharletter, seemingly 'i', erased after 'a'. bud ferr mina beithi ocá deiscin. Forfhacbad de
lochtai
bochtae
ann iarom. Iar sin doluid in rechtaire co hEochaid &ersir; adfed scela dó in morfedma atconnairc fiadai, &ersir; isbert nad roibé for
fertais
fertas
an betha cumachtai
doroisce
dodrósce.
de.
A mbatar fora mbriathraib co n-accadar Midir chucu. Ardchustal &ersir; drochgné fair. Atraigestair Eochaid &ersir; ferais failte fris. Iss ed dorochtamar,
'ro' added below line later. ol Midir. Is torcdo &ersir; is dicheill nó taí frim mórdhecrai &ersir; mórainchesa do thobairt form. Atethaind ní badh maith lat chena acht is bairnech mo menma frit.
Ni bara fri buiri daitsiu ón, dogighnestair do menma,
for Eochaid. Gebthar
dī
dano
ol Midir. In imberum fidchill?
for Midir. Cidh geall bias ann?
for Eochaid. Gell adchobra cechtar dá lína,
for Midir. Berar tochell
nEchada
nEochada
an lá sin. Rucais mó tochell,
for Eochaid. Madh ail dam
do
no
beraind o cíanaib,
ol Midir.
Ceist, cid adcobrai formsa?
for Eochaid. Di laim im Étain &ersir; póc dí,
ol Midir. Sochtais Eochaid la sodhain, &ersir; isbert: Tís dia mís oniú doberthar duit aní sin.
In bliadain ria
tiachtain
tuidecht
do Midir co hEochaid do imbirt'b' added above line later. na fidchille baí oc tochmarc Édaine, &ersir; nís n-édadh leis. Is ed ainm dobered Midir dí Bé Fhind, conid de isbert fria
A Bé Fhind, in ragha lium.
a tír n-ingnadh i fil rind.
is barr sobairci folt and.
is dath snechta &ersir; for
corp slim.
corp co ind
Is ann nád bí muí na tuí.
gel
gela
ded and dubai
a brai
brai
.
is lí sula lín ar
sluag
sluaig
.
is dath síon and gach gruadh.
Is corcair muighi cach muín.
is lí sula ugai luin.
cidh cain deicsiu Muighe Fail.
anam
annam
iar ngnais Muigi Mair.
Cidh
caín
mesc
lib coirm Insi Fail,
is mescu cuirmadded above line. Thiri Mair.
amrai tíre tír
asber.
asbiur
ni théid óc ann ré
sén
siun
.
Srotha téithread 'téit' (or 'téit-millsi'). millsi tarretraced. tír.
rogha dé midhretraced. &ersir; fín.
daine delgnaide cen ón.'cen ón' retraced.
combart
coimpert
cen pecadh cen chol.
Atchiam cach for cach leath.
&ersir; nícon aice nech.
teimel imorbuis Adaim
dodonarcheil ar araim.retraced.
A ben día ris mo thuaith tind
is barr oir bias fort chind
mil fín
muc úr
laith lemnacht la lind
rod bia lium and, a Bé Fhind.
a. B. é. F.
Asbert Édaín: Matumchotaise om
aiththighi
aithech tigi
aide
=aithiuch thigi ragasa chucad; minamletter erased after 'm'. édai, ní ragh.
Is iar sin doluid Midir co hEochaid &ersir; damair a thocheall fo cédóir, co mbeith folo ocai do Eochaid. Is aire ro íc na comadha mora, &ersir; is aire is fó anfis conatigh a ghell, conadh iarsin ngiull adrubradh. An tan tra ro baí Midir cona muintir óc íc comadh na haidchi
.i. tochar tar Moin Lamraide
[om.]
&ersir; dichlochad Midhi &ersir; luachair tar Teathbai &ersir; fid tar Breifne &ersir; is e seó
and foclai
anno foclaib
=a ndo dhoclaib bai oca muindtir amal atbir
Lebor Droma Snechta:
.r. Cuirthe i lland tochre i lland airderg damrudh trom an coibden cluinitar fir ferdi buidne balcthruim crandchuir forderg saire fedhar sechuib slimprib snithib
sciathu
scítha
lama
indrochad
ind rosc
cloena fó bith oenmna duib in digail duib an tromdam tairthim flatho fer ban fomnisbis. in fer mbraine cerpai fomnis diadh dergae fer arfeidh
solaid
solaig
fri ais eslind fer bron fort ier techta
in delmnad
inde (.i. more) lámnad.
o luachair forin rasura, repeated in marg. di Teithbi
dichlochad
dílecad
Midi indracht coich les
coich aimles
coich aimles. Tochur dar cech moin
.
Dailis Midir, día mís. Fochiallastair .i. ro tinoil immorro Eochaid formná laech nErenn co mbatar a Temraigh, &ersir; an robo deach do fhiannaib Erenn, cach cuaird im araili im Temraig a medhón &ersir; aneachtair &ersir; istigh, &ersir; in rí'gh' erased. &ersir; an righan i meadhón an taighe, &ersir; in lis iatai fo glasaib, aradded above line. rofedadar
co ticfad
doticfad
fer in márcumachtai. Edaín baí ocon dail in n-aidchi sin forsna flaithe, ar ba
sain dī
saindán
disi dail.
A mbatar iarom fora mbriathraib co n-accotar Midir chucu for lar an rigthaighe. Ba caínsom do gress; ba cáine dono in aidchi sin. Tosbert i immod na sluagu adconnairc. Sochtsat uile iarom, &ersir; ferais an rí'gh' erased. failti fris. Is ed dorochtamar,
ol
Midir. An ro gellad damsa,
ol sé, tucthar dam. Is fiach
ni
ma
'i' subscr. and n corrected from 'm' in rasura.
atgelltair
gelltar
.first 't' added above line. An ro gelladh tucus duitsiú.
Ní imrordusa,
for Eochaid, anní sin co sé.
Atrogell Édaín fén damsa,
ol Midir,
tiacht
ticht
uaitsiú.
Imdhergthair im Édaín la sodhain.'gh' corrected to 'dh'.
Nat im dergthair
ná imdergthar imut
a Édaín,
for Midir: Ni drochbanas duitsiú. Atusa,
ol sé, bliadain ac do chuingidHole rent in membrane, only aspiration mark left. co maínib &ersir; sédaib at aildem a nEre, &ersir;
ní thucussa
ní tucusa
.=nít tuccusa &ersir; comad camarlecudhm-stroke lost in rent. do Eochaid. Ní tria déoas damsa cé dodchotaind.
Atrubartsa fritso,
ol si, conom riré Eochaid nít rís. Atometha lat ár mó chuit fén dianom riri Eochaid.
Nid ririubsa immorro,
'm' with overstroke. for Eochaid, acht tabrad a di laim umut for lár an tighi amal ro gabais.
Dogentar,
ol Midir. Atetaateda, with 'vel t' suprascriptum a gaisced ina laim clí, &ersir; gabais
án
in
a
mnaí
fó
foa
lethoxail deis, &ersir; fochoislé for forles an tighi. Conerghed in tsluaig imón rig iar melacht forro. Co n-accadar in da éla timchell na Temra. Is ed ro gabadh do Sidh ar Femun, &ersir; luid Eochaid co formna fer nErenn ime do Sidh
bfer
ar
Femin'b' added later over 'F'. .i. Sidh Ban Find. Ba sí comairli fer'b' inserted later before 'f'. nErenn
fochlade
fochlaid
cach sidhe baí a nEre co tisadh a bean do uaidib.
FocechladarLU breaks off, owing to lacuna. Sidh Ban Find, &ersir; dóet nechread perhaps 'doeth' and omit 'nech'. chuca ass, &ersir; isbreth fris vel friu nabú ann baí a mben. Rí sidhe nErenn an fer robarfainic. Ata dono ina rigdún laisin n-ingen. Eirgidh do co risidh.
Tiagaid bothuaid. Gabsad tochailt an tsidhe. Tri mís for bliadain doib occo. A ndothochlaidis andíu ba comlan arnabarach. Lodar da fiach finda chuco asin tsidh, &ersir; dolodar da choin .i. Scleth &ersir; Samair. Lotar fodes aitherrachsecond 'a' in rasura. do Sid Ban Find. Gabsad claide in tsidhe. Tic nech chuco afrisi as, &ersir; asbert fríu: Cid nó taí dún, a Eochaid?
or sé. Ni tucsam do mnaí. Ní fóruachad frit. Ní lamathar ní bus aimles do ríg do epert.
Ni ragasa uaibsi,
for Eochaid, co n-erbaraid frium cia cruth rosisletter erased after final 's'. mo mnaí.
Beir dallchuilena lat &ersir; dallchato, &ersir; fosnacaib. Iss ed in opair dogné cach día.
Sóaid ass iarom &ersir; dognither leo inní sin. Conid samlaid lotar aire.
A mbatar and oc tochailt Sídh Breg Leith co n-acatar Midir chucu. Cid nó tai dam?
ol Midir. Is anfír a ndoghni frim. At móra do decrai form. Ro renais do mnaí frim. Nachim forraig tairis,
ol sé. Ni bia ocud,
for Eochaid. Ní bia,
ol Midhir. Erg dot tigh. Roticfa do ben trath teirti ambarach. Fír na cetnai &ersir; na n-irradh,
ol Midir.letter erased after 'Midir'. Nacham forais atherrach, madh slán do menma lat don chur sa uaim.
Atumo
.i. faemaim for Eochaid. Naiscis Midir a curu, &ersir; téid uaidib. A mbatar ann trath teirti arnabarach co n-accadar in .l. mban a n-aendeilb &ersir; i n-aenécosc uile fri hÉdaín. Sochtsat iarom in tsluaig. Bai gast
glastliath
glastliath
gassat liath
remib. Asberat fri Eochaid: Togai do mnai din chur sa, no apair fri mnaí díb anadh lat. Is toich duinde ascnam diar tigh.
Cid dogenaidh,
for Eochaid fri firu Erenn, dón ainches doforfainicc?
Nochon taaspiration mark over 't' erased. comairle de cia dingnium,
for fir Erenn. Atá liumsa,
for Eochaid. Mo bensa as deach oc dáil a nEre. Atagensa ocon dail.
Tochorastair a coic .xx.it a leth thighi innonn &ersir; a .u.xx.it a leth a tighi illé, &ersir; tucad lestar co lind for lár an tighe. Dothiced iarom ben disiu &ersir; ben anall, &ersir; ni fuairseom Etain ann beos. Tainic de cosin di mnai deidencho. Dalais indala n-ai a tossach. Adbert Eochaid: Etain and so, &ersir; ni si fodhein.
Is iarum ba comairli leo uili. Anais Etain,
ar iat, cen cop sí a dal.
Lodar ass na mna arcena. Mor a imtholtain la firu Erenn in gnim sin dogenosom, &ersir; na mordrechta na damraidhe do denam leo, &ersir; tesoirgne na mna do feraib sidhe.
Atraracht Eochaid la n-alaind, &ersir; bai &ersir; a righan a n-imagallaim for lar an lis, co n-acadar Midir cuco. Maith, a Eochaid,
ol Midir. Maith,
ol Eochaid. Ni hindraic ro ba frim,
or sé, na hairddecrai'de' added over line. do fuirmiud form &ersir; a mbith for do cul &ersir; a ndodnucuiss do cuingid cucum. Ni baí ni nachim tomnathá.
Niro renus frit mo mnaí,
for Eochaid. Ceist, in tinci do chubus frim?
ol Midir. Noco tegma a n-aill do imgeallad,
ol Eochaid, ni tincubh.
Ceist, an fallán do meanma lat?
ol Midir. Fallan,
for Eochaid. Samhlaid damsa,
for Midir. Torrach do bean an tan rodnucad uait,
for Midir, &ersir; ingen ronuc, &ersir; is si fil it chomair. Ata dono do bean lium, &ersir; dotainic condara leicis uait aitherroch.
Téid iar sin.
Nir lamair iarom Eochaid tochailt sida for Midir dorís, ar boi arach fris. Focerd Eochaid i ces a ben do eludh &ersir; coiblighi a ingine fris, &ersir; ba torrach sidhe uadhasum, &ersir; bert ingean do. A dee eimh,
for Eochaid, nimmanaicigi damsa fri hingin m' ingine.
Teid diass dia muindtir dia cor a cuithe'e' in rasura. co piastaib. Adellat leo cu teach Findlama buachalla na Teamra bai a Sliab Fuait i mmedon dithruib. Ni bai neach isin tig. Cathsit biad'd' added above line. n-and. Focerdat in ingin don tsaid cona cuilenaib ro bai issin cru isin tig. Tiagaid as doridisi. Tic in buachaill dia tig &ersir; a seitid co n-acadar istig in blaícne ngel isin cru. Dosbert i mmod inni sin. Dosberat asan cru. Ros n-altsad, cen co fetatar can dí, &ersir; ba maith a forbairt dī, amal ba hingen rig &ersir; rigna. Ba druiniu cach mnai. Ni faicdis a suili ni nad edaisnad e.. in rasura, later hand. a lama dhi dhruine. Alta iarum fon samhail sin la Findlamh &ersir; a bainceili, conda acadar muindtir Eidirsceoil la n-and, &ersir; cor indisiter don rig, &ersir; co tucadh ar eicin la hEidirscel hi as, &ersir; bai ocai iar sin di bainceili. Conad sissidhe mathair Conaire meic Eidirsceoil.
Bai Eochaid Oiream iar sin hi Fremaind Tethbai iar n-easbaidh Etaíne, &ersir; ba scith leis a menma. Tainic Sigmall Cael ua Midir .i. mac ingine Midir .i. Oicnia a hainm sidhe, &ersir; ro loisc Dun Fremaind for Eochaid, &ersir; dorochair Eochaid leis, &ersir; rucad a'a' erased and added below by later hand. cend'c' in rasura. la Sighmall co Sith Nendta a ndighail einig'g' in rasura and 'a' following in margin by later hand. a senathar .i. Midir. Acht cena ni fir sin, ar dorochair Sigmall MS had at first 'sid mall', then 'e' was added after 'd', and 'sig' prefixed to 'mall' at beginning of next line. &ersir; Fuamnach ben Midir la Manandan a mBri Leith re cian roime sin a flaitheas Tuath De Danann, dia n-ebairt an fili:
.r.
Fuamnach baethin margin. ba ben Midir.
Sigmall as bri co mbilib.
a mBri Leith, fa lathair lan.
do loiscead la Manandan.
Is amlaidh seo immorro forcaemnacair bas Echach Oireaman, amal asberat eolaig an tsencasa.first 's' added later below line. Bai Eochaid a Fremaind Tethbai amail ro raidsium, &ersir; is inti'ti' in rasura MS. no bídh a dunaras &ersir; a domghnas fo deoid. Ro fas desidhe daerchis fognama co trom &ersir; co dirim for lucht na criche &ersir; in fearaind desidheomit one or other 'desidhe'. tria bith in rígh co gnathach forru, conad de dogarar seachtmad Erenn Tethba, ar ro tuit sechtmad rand cisa &ersir; biata in rig forro. Fir Cul immorro do Luignib Temra is siatt bai a Tethbai in tan sin, &ersir; is forro doratad in cis sin. Mormael is e ba ri for Feraib Cul an tan sin &ersir; ba rechtaire a Fremaind. Mac máthar doside Sighmall mac Brestine meic Midir ri'g' erased. Bendtraige. Imforgenair iarom comaide leo, &ersir; iss ed arrícht leo Eochaid do marbad.
Lotar iarom dib linaib .i. Beandtraige im Sighmall &ersir; Fir Cul iman Mormael, &ersir; gabsat Dun Fremand for Eochaid, &ersir; ro loiscsid in dun fair, &ersir; ro marbsat Eochaid ann. Dochodar i Connachtaib iar sin la n-echtaib &ersir; rucsat ceand Echach leo co Sith Nennta iar n-usci, conid dia chuimnigudh in gnima sin asbert an senchaid ann so sis:
Eochaid Oiream sairgeal seang.
airdri oireagda Erenn.
sreathais a'a' added below line. cis calmafirst 'a' added above line. cruaidh.
ro siacht fon mBanba mbratruaidh.
Tuatha Tetfa't' added below line. na treas teann.
fuaradar cís rig Erenn.
tug an ri reachtmar'e' added below line. ros rom
an sechtmad orra a n-aenur.
Tainic toirrsi theand an tsloig.'l' added above line.
risin reacht'e' added above line. n-adbal n-egoir.
fearg ro hadnad tretha de.
gur marbadThis verse is unmetrical. Eocha Oiream
Tuatha Tetfasecond 't' added above line. fa tren tall.
ro marbsad Eocho Fremand.
nirbo neart'e' added above line. gen adbar doib
risin reacht n-adbal n-egoir.
Mormael riam ba hainm don righ.
lasa ndearrnadfirst 'd' added below line. an morgním.
Fir Chul ainm Fer Teatfasecond 't' added below line toir.
da ndeachas'd' added below line. dar Dun Fremann.
Cia adberar Sigmall na sleag
guru marb Eocho Aiream.
taisce adbath re reim na cend.
se fein na Eochaid Fremand.
Adbath Sigmall na sleg n-aig.
la dreich mingil Manandain.
ead cian anbail gen tlas tair.
ria mbas d'agbail do Eochaid.
Da thSigmall Side Nennta.
calma a traig tren a teannta
Sigmall mac Cairpre na cath.
Sigmall ro bai ag bas Eachach.
Sigmall mac Breistine buain.
ri Benntraigi gu morbuaid.
&ersir; Mormael mor don muig.
is leo do baebaid Eochaid.
E.O.C.H.A.I.D.