Electronic edition compiled by Emer Purcell
proof corrections by Caoimhín Ó Domhnaill
Funded by University College, Cork and
The HEA via the LDT Project
2. Second draft, revised and corrected
Extent of text: 15325 words
Distributed by CELT online at University College, Cork, Ireland.
Text ID Number: G301041
Availability [RESTRICTED]
Available with prior consent of the CELT programme for purposes of academic research and teaching only.
Hardcopy copyright lies with the School of Celtic Studies (Dublin Institute for Advanced Studies).
CELT: Corpus of Electronic Texts
The present text represents pages 140 of the edited text.
Text has been checked and proofread twice. All corrections, including some by Maud Joynt and supplied text, are tagged.
The electronic text represents the printed text. The editor's corrigenda have been integrated. The letter h- prefixed to nouns with vocalic anlaut has been hyphenated off. Expansions shown in italics in the hardcopy have been marked ex. Letters supplied in square brackets by the editor are tagged sup resp="MJ".
Direct speech is rendered q; except where it cannot be nested within/outside the apparatus; in which case it is rendered '
When a hyphenated word (hard or soft) crosses a line-break, or page-break, the break is marked after the completion of the hyphenated word (and punctuation mark, if any).
div0=the saga; page-breaks are marked pb n="", and line-breaks lb n="". Poems have been treated as embedded texts, with line-groups marked and numbered: lg n="". Poems and passages of rhetoric speech are treated as embedded texts, with speakers marked. Foliation is marked using mls unit="folio" n="".
Names of persons (given names), places and group names are not tagged. Such encoding is envisaged in a future edition.
Created: By one or more unknown author(s) in the Middle Irish period. Date range: 9001200.
Beatrix Färber (ed.)
Beatrix Färber (ed.)
Beatrix Färber (ed.)
Beatrix Färber (ed.)
Beatrix Färber (ed.)
Benjamin Hazard (ed.)
Emer Purcell (ed.)
Caoimhín Ó Domhnaill (ed.)
Data capture company (data capture)
1] {MS folio 186a}BAI ri uasal oirdnighe for Airghiallaibh feacht
n-aill .i. Aedh mac Duach Dhuibh. Ein-aimser do
sein & d'Aedh Fhinn mac Fergna meic Fearghusa
meic Muireadaigh Mail ri Brefne, et do bhatar in dias
5]
sin co himrisnach. Gach ni maith dognidh fear
dhibh, rob ail don fhir ele a imurcaid do dhenum
do fein. Et ni hinann do bhatar aroen, or bui fear
cétach comhrumach conaigh acu .i. Aedh Finn & fear
crodha cosantach .i. Aedh mac Duach Duibh ri
10]
Oirgiall. Is do tra ba cora beth crodu dib, or robui
sciath aigi & ba he ainm in sceith sin Duibhghilla,
& ba da buadhuib gach aen do chidh a lathair catha hi
da bidhbadhuib, ni bhidh nert mna seólta 1 ann, & ba
maidm roimpi gach conair a teighed gin gu beth
15]
acht si & fear a himcair. Is ann i mbui
Eochaidh
righ Brefne & ba heisein
Dallán Forguil. Bui tromdham mor aige ann doib,
et as i in Brefne inad ba ferr leis, or ba himdha a
cruigh & a cethracha. Tarla aenn-oighthi i mBrefne
20]
a tigh n-ola & atbert ra Dallan: Mor h'oirdni & do
chadhus uaim, a Dhallain, ar se. Ni hingnadh
sin, ar Dallan, ar is mor m'anoir a nAlbain & a
Saxain & a mBretnaibh & a Frang . Or ata
ollamnacht gach crich dibh sin agam. Gidh edh,
45] Rucsat as in agaid sin. Eirghius Dallán gu moch
& gabthar a eich do & ruc leis a tri naenbur ollaman
co dunad righ Oirgiall. O'tcuala in ri Dallán do beth
forsin faichthi, tanic chuigi & tuc teora póga do & do
chuir failte riana ollamnuibh & ro himairchuireadh
50]
Dallán gus an ndún. Ni airisiub, ar Dallán,
co fesom in fuighbead m'athchuingid . Cret
in athchuingid? ol in ri. Do sciath-sa ar
Dallán, .i. Duibgilla. Ni hathchuingid fhir-eicis
sin ol in ri, & damad ead doghebhtho-sa.
55]
Tucus-sa duan cugat-sa da cinn, ar Dallán.
Maith leam-sa do dhuan d'eisteacht, ol in ri.
Ro gab Dallán in duan-so:
- A err ada, a Aedh,
a dhaig dana dúr,
60] a mhaith mur mhuir mhoir,
maith cuirfe for cul.- Concuirfe for cul,
A Aed meic Duach Duibh
is maith mor do maein,
65] gan aeir is gan oil.- A grian d'aithle a renn,
isad uathmar leam,
a chláir fith-cheall finn.
conthuilfeam a err 2
70] Is maith in duan, ol in ri, gibe do tuicfedh
hi. Fir duid, or Dallán, & gidh cia dogena
in fordheargadh file, is dó fein is coir a minugad:
is meisi dorinne an duan & is me mhineochus hi.
A err ada a Æd adubart frit-sa .i. mar err einigh
75]
& gaiscidh Eirenn tusa. A dhaig dana dhur .i.
a dhaig is ainm do neimh & is neim dana tu isna
cathaib. A mhaith mur mhuir mor .i. damad lat
maín & maitheas na mara, do {MS folio 186c} dailfea he do aes
eicsi & ealadhan. A grian d'aithle a renn .i. in grian
80]
tar eis a renn d'facbail, as i sin uar is ferr a dealb
& ni ferr a dealb ina do dhealbh-sa. A clar fithcheall
finn .i. da mbedis secht foirne fithchle oc aen-duini,
ni budh ferdi do he & gan clar aigi; is tusa clar
cothaigthi & conmhala bhfer nEirenn.
85] Is maith sin, ar ri Oirghiall, & dobér-sa cruidh
& cethra da cinn. Tabair, da ngabtur uait, ar
Dallán; et doronus-sa duan eli molta don sciath .i.
- A Aed suidhcern seig
conselga do sciath,
90] reb tonn a renn reab,
cenn ar treab 's ar triath- Beram-ne a cruth den
tar gach finnsruth fial,
modh cin tnuth 'con triath,
95] mo sciath sceo a sciath.- Sciath breac biatta bran ,
gesidh Badhbh dia bruach;
sciath comadbul caem
ata ag Aedh mac Duach.- 100] 'Bérmait o mac Dhuach,>
rem' dula for caí ,
sciath comadbhul caem
dam o Aedh ar mh'ai. Aedh. '
Is maith in duan soin, a Dhalláin, ar Aedh,
105]
& in ni is cubaidh ria .i. or & airget, seoit & maine,
dogebtur uaimsi iat. Ni gheb-sa sin, ar Dallán,
or is don sciath doronus mu dhuan; & doronus
fos duan eli don sciath .i. Duibhghilla dub a
mhaisi, rl.
110] Is maith in duan soin, a Dhalláin, ar Aedh,
& cenneochat-sa co maith hi dh'our & d'airget;
dobér fos cét da gach crudh da cind. Is maith
sin, ar Dallán; gidhedh ni dubairt duini da
bhél d'or na dh'airget na dho séduibh in domain,
115]
ni ghebat-sa uaid acht in sciath. Ni tiber-sa in
sciath duit, ar Aed. Aerfat-sa thusa, ar Dallán.
Firta & mirbaili Righ nime & talman uaim-si at'agaid
dom'saerad & dom' anacul ort; et in cumain let, a
130] Ni béruit sin uili tusa uaim-si gan t'aerad, & ni
ferdi leam h'aerad muna gabar at' fiadnuisi {MS Folio 186d}
ni dhibh; & do gab, ut dixit:
- A Aedh mic Duach duibh,
a ruach ar nach ruib,
135] a brog na cuach cain,
a adba luath luin.- A chaer geltaigh glais,
suidfet treabhthaig luis,
a guirt glais mar greis,
140] caindleoir brais for buis.- A bharc fega fuair,
a bharc bera beim ,
a airbhe in duib daeil,
a airbire, a Aeidh.A Aed.
145] Is cubus duinni, ar Aedh, nach fedamar-ne
in ferr no in mesa sin ina in ced-duan dorinnis.
Ni hingnad fer h'aithne-si da rad sin, ar Dallán
& os misi dorinne na haera, as me mineochus iat.
Leic as, a Dalláin, ol in ri, na geibh mh'aera
am' fhiadhnusi ni is mo, ar leicfet as don ealaduin
175]
tu anois. Budh fir or Dallán; gabhur
mh'echrad dam co n-imtighinn. Do gabad a n-eich
doibh & ro imtigset asin mbaili amach Dallán cona
ollamnaib. Nert De & na naem uaim-si a nbur
ndiaigh, ol Ædh. má do grisabar co hecoir
180]
mhe.
{MS folio 187a}Nir chian rancatar on baili in tan adubairt
Dallán re a ollamnaib: As ingnadh leam, ar se,
in ni aderuid lucht scailti na sceladachta, or is ed
aderuit, gidh cia doni na haera co hecoir, cumad
185]
mheisdi do; & is doigh lim-sa nach dernad riamh
aeir bhudh ecora & budh ainndligtighi inait na haera
dorinnus fein; & is ferdi dam anois a ndenam, or do
bhadhus gan ein-shuil ag techt don baili & atait da
súil maithi acam anois.
190] A rí-ollam, ar siat, is maith in scel indisi, & ni
hurusa a creidemh. As fir he, ar Dallán.
Mas ed, ar na hollamna, innis duinne ar nhecar
isin sligid romut & ad' diaigh. Atait, ar se,
da naenbur acuibh romam & naenbur a m' dhiaigh.
195]
Fir duit, a righ-ollam, ar siat. Ni fhedar in
maith na hairde ut, ar Dallán. Or do naiscius mo
comairce ar Colum Cille mac Feilim, ind chomhartha
ecsamail d'fhagail dam ria mbas & cá fuighinn
comhartha bhudh inganta dam ina mu beth dall ac
200]
teacht don bhaili & da shuil anois acum? & beridh
dh'innsaigid mu thighi mhe.
Rucad da thigh he iarsin & do bhi 'na bethaid tri
la co n-oidhchib & fuair bas iarumh. Tancatur na
hollamna co haen-inad & ba hiat so a n-anmanna:
205]
Maol Gedic mac Fir Goboc, ollam Alban; Arrachtan
mac Onsclainn, ollam Bretan; Srubchaille mac
Sreabchaille, ollam Saxan; Niamchaemh ollam Uladh;
Dæl Duileadh ollam Laighen; Ollmhór árdeigis
ollamh Dheasmhúmhan; Oircne Aitemain ollam
210]
Tuadhmhuman; Senchan eices, file & primh-ollam
Connacht. Tangatar na hollamna co haein-inad & ro
fiafraiged acu cia da ndingentai ollam a n-inad
Dhalláin. Tabhur muime na cleri cucainn, ar
- 230] Inmhain corp adrocair sunn;
ger fer trom, ba fer etrum;
etrom cuirp ba trom fedma;
mor cliar dar bu tigerna.- 'Tri caegaid dhun ar aen ris,
235] d'eicsib fedba forbhad fis;
mad da mbeimis lín budh lia,
fodhluim nua uaidh dhuinn gach dia.- 'Uaim dhileann nach soichit sloigh,
buinne Esa Ruaidh romhoir,
240] tuili mara romair raín,
samail inntlechta Dallain.- 'Gu roister tar in ngrein ngil
do dealbh Dia os na duilib,
ni roich fili thuaidh na thes
245] tar Eochaid reid Ri-eiceas.
- Ba hegnaid, a Dhe nime!
ba huasal, ba haird-fili,
cu tarraid tonn do bhas bhil,
uch ba haluinn, ba hinmain!Inmain.
250] Adubratar in tromdham uili cu roibhi a saith fein
d'ollam isin te dorinni in marbnaidh sin. Is ann sin
ro fiafraigset ga cuiged a nEirinn a rachdais ar tus
ar cuairt ollamnachta, & bui gach ollam dhibh ag
iaraid dhula da cuiged fein. Adubairt Senchán ba
255]
cora dhula ar amus in te nar haerad & nar himdergad
um or na um ilmainib riam. Cia esein? ar
cach. Guaire mac Colmain meic Cobthaig meic
Goibnenn meic Conuill meic Eogain meic Echach Bric
meic nDathi meic Fiachra.
260] Adubratar in tromdhamh uili ba coir dhoibh dul
ann sin o bhudh maith le Senchán he. Faiter fesa
uainn go Guaire. Tiaghuit & innisit do Senchán
cona ollamhnaib & cona fhiledaib da innsaigid.
Mu chean-sa dhoibh, ar Guaire. Mu cen da
265]
maithibh & da n-olcaib. Mu cen da n-uaislib & da
n-islibh. Mu cen da mnaib & da feruib.
Dorinne Guaire iarum bruigin doibh & ocht
sleasa uirri & dorus idir gach da slis dib & ocht
primhleaptha idir gach da dhorus & foileabaid a
270]
fiadnuisi gach primleptha. Is airi ro ordaigh-sium
sin: gibe do lucht na himdaighi {MS folio 187c}dogenad
troit no imrisan & do eireochad aisdi, co faghadh se
in foileabhaidh urlam ar a chinn tis. Agus dorinne
se ocht tobair da bhferuib & ocht tobair da mnaib,
275]
ár nír ail do uisci lamh na n-ollaman do dul tar
lamhuibh na mban na usce lamh na mban do dhul
tar lamuib na n-ollam; & doronad flegha & fuireca
aigi fo a comair; & do chuir techta ar a cenn iarum.
Atbert Senchán: 'Gidh maith einech Guaire, ni
Do eirigh Guaire 'na gcoinne & do thairbir do
phoguibh a maithi & do fer fáilte rena saithibh.
Mo cen-sa dhaibh. ar Guaire. Mo cen da bar
n-uaislib & da bhar n-islib. Morfhailte uaim daib
290]
uili itir ollam & anrad, itir eces & adbur, itir
macuibh & mnaib, itir coin & gilla. Acht ata da
bar n-imed, ni da bur n-aidhbligud, ni roich uaim-si
fáilte fo leth da gach aen aguibh: acht mu cen
romhuib uili dh' aen-taeib. Agus do cuired isin
295]
mbruigin moir iat & do forscailed biadh ar a mbelaib,
& adubairt Guaire riu gach ni do beth 'na n-esbaidh
d'iaraidh & gu bhfhuigdis.
Ba mor tra in decair sin uili d'fagail doib-sium,
or ba eicen cuid 'na aenar & leabaid ar leth da gach
300]
neach dib, & ni leigdis en-agaid gan tormas & ni
eirgitis en-agaid gan mian ecsamail doirb dofagbala
do thecmhail do nech cicin acu; & do badh éigion
sin d'fághuil do, no an rí do áera & do chaine.
Dorala mian ecsamail do neoch a tigh na
305]
tromdaime .i. do Muirinn muime na cleire, ben Dalláin,
& do léic mhairg moir aisdi. Crét do frit
[...]
?
ar siad. Mian dorala dam ar sí, '& muna
faghar an mian soin, ní baam beo.' Crét an
mian? ar Senchán.
310] {MS folio 187d}Sgala do linn leamhnachta le smir
mughdhorn mhuc n-allaid; peta cuach do beth ar
crand eiginn am fhiadnuisiidir dha Nodlaig in
Is decair in mian sin d'fagail, ar Senchán.
Ni haein-mhian sin acht greas do mianaib ingantacha
320]
nach urusa d'fhagail.
Rucatar as in agaid sin co tainic maidiun; &
ticed Guaire d'innsaighid na bruidne gach lai & do
fiafraighedh cinnus do bidh acu, & tainic in la sin
& d'fiafraig: Cinnus atathar 'con muinntir mhoir
325]
maith so aniugh? Ni rabhamar riam, ar siat,
uar is mesa do bethi aguinn. Crét sin?
ar Guaire. Mian dorala do neoch acainn, ar
Senchán. Cia da tarla in mian soin? ar Guaire.
Do Muirinn ingin Cuain Cuilledi, ar Senchán,
330]
.i. ben Dalláin, muime na cleire. Cred in
mian? ar Guaire. Do innis Senchán sin dó
'Ní hein-mhiann amháin sin,' air Guaire, 'acht
ainmhianna imdha, & gibe dib is usa d'fhagáil, is
decair he.' Agus imtigis Guaire co dubach
335]
dobrónach 4; & ni tharla da muinntir 'na farrad
in uair sin acht aein-gilla & do fiafraig Guaire don
ghilla: In maith e do run, a ghilla? ar se.
Créd imma bfiafraige? ol in gilla. Dob ail
leam dul go Seasgan Uarbeoil ar Guaire, airm
340]
i fuil Fulachtach mac Eogain, doig as misi do marb
a athair & a chethre meic & a trí derbráithra & is
ferr lem he dom marbad & m'oineach ar mh'eis ina
mu beth fein tar eis m'oinighe; or ni fuighter na
miana ut cu brath. Is maith mu run, ar in
345]
gilla, & da bfaicer thu ag imtecht, ni fuil isin
- Dursan dam, a meic mu Dhe,
gach dámh thainig sunn ane;
365] trí caegaid eices, doirbh dám,
tainicc sunna le Senchán.- Gidh mor do dhamhuibh cruaidhi
tainic co Durlus Guairi,
cluiche is gáiri ann gach nech
370] no gu tainic in chaillech.- Mor in feidhm fa tucus laim,
freastul cliar in bhetha bain;
da ndech om' thigh nech gan ni,
mh'fheidhm cus aniug is neifní.- 375] Cidh ma tuc Ri geal grene
a dhelbh orum budhene,
o nach tibred dham Dia dil
ní do dhidheonad m'aighidh?
- Do gheallus do Mac Muire
380] nach diultfainn re dreich nduine;
da mbéana se dím mu bladh,
cidh nach do féin bhudh dursan?Dursan.
Rucastar Guaire as in aigid sin cu tainic maidin &
atcuala tairm & treathan in aen-oclaig chuigi i mucha
385]
lai; & do bhi do mhéd a dhogra & a dhomenman nar
fhec air & do aithin he iar sin; & as e do bhi ann,
Marbhan mucaid primhfhaid nimhe & talman, & fa
mac mathar do Guairi he & is e ba mucaid do Guaire.
Agus is airi bui 'na mhucaidh, ar comad usaidi do
390]
creidium & crabhadh do dhenamh bheth 'na mhucaid
a bhfeghuibh & a bhfasaighibh; & bennachuis do
Guaire. Fon cuma cédna duit-si, a primfhaidh
nimhe & talman, ar Guaire. Cred in bron soin
ort? ar Marbhan. Mian dorala do neoch a
395]
tigh na tromdhaimhi, ar Guaire. Créd in mian?
ar Marbán, nó cia dha tarla? Do Muirinn
ingin Chuain Chuilledhi ar Guaire, ben Dalláin
& buime na cleire. As i sin dob ail linne
dh'fhaghbhail bais ar tus dib; & caidhi in mian?
400]
ar Marbán. Sgala do linn lemhnachta ar Guaire,
la smir {MS folio 188b}mhughdhorn mhuc n-allaid. As
decair in mian soin d'fhagail, ar Marbán, & gidh
decair, dogebthar acum-sa a nGlinn in Scail he.
Do iar si ni eli, ar Guaire, .i. peta cuach do
405]
bheth ag ceileabrad ar crand eiginn 'na fiadhnuisi.
As ingnad in trath da iarraidh sin anois, ar Marbán,
& gidh ingnad, is aithnid duinni int inad a bfhuil
sin. Do shir si ni ele ar Guaire, .i. ech riabhach
& mong derg uirri & cethra cosa glegheala fuithi.
410]
A n-ein-tigh ata in dias sin, ar Marbán, in peta
cuach & int ech riabach. Cia oca bhfhuilid?
ar Guaire. Der Dhamhma ingen Iubddain, do
Fritha imorro na miana sin uili tre bithin Marbain.
Do marbadh iarum in torc finn & do cuired a blonac
ar muin na cailligi & dochuaid ar a heoch & do bi ag
455]
cronan roimpe co Durlus; agus tarla for clochan
chorrach hi ac dul don bhaili, cor thuit a hech & cu
tarla hi fein fuithi, cor bris cnaimh a lairgi & a
righedh & a muinil, co bhfhuair bas amlaid. Conadh
de sin ata eire na cailligi don blonaic.
460] Dorala mian ele do neoch a tigh na tromdaime
.i. Medb Neidigh ingen Shencháin, & do leic mhairg
moir eisdi. Do fhregair a hathair hi: Créd thicc
riot, a ingen? ar se. Mian domrala, ar si, &
muna faghar in mian sin, ni baam beo. Crét
465]
in mian? ar Senchán. Lan beinne mo broit
acum do smeruibh corra cirdhubha,isin fhailledh
ro chuinnidh sisi sin& co mbeinn ag dul romam
co Durlus & comadh amlaid foghabuind muinnter
Guairi i saeth & i ngalar. Cidh uma n-abrai sin,
470]
a ingen? ar Senchán, & Guaire 'gár ngoiri-ne &
'gar lesugad. In bhfeturis-si, a athair, ar Medb,
mar atú-sa a cosuined & in fidat .i. in neanntog;
an te doni teach uimpi, ni ferr le nech da loiscenn
inas. Is amlaid sin dam-sa; ni ferr lim nech ele
475]
d'fagail bais ar tus ina in te dober main &
mor-maithius dam.
Rucsat as in agaid sin. Tainic Guaire roime co
bruigin na tromdhaime arna marrach & do fiafraig
Cinnus atathar 'con muinntir mhoir mhaith so {MS folio 188d}
480]
aniugh? ar se. Ni rabhamar riamh ar
Mo chen duit, a Guaire, ar Marbán. Fon
cuma cédna duit-si, a primhfáid nime & talman ar
Guaire. Crét in brón so ort, a Guaire? ar
490]
Marbán. Mian dorala do neoch don tromdám,
ar Guaire. D'éis in tuirc finn? ar Marbán.
Is ed, ar Guaire. Crét in mian? ar Marbán.
Lan beinne a broit do smeraibh corra círduba.
Dogebhthar sin acam-sa a nGlinn in Scáil, ar
495]
Marbán. Cinnus on? ar Guaire. La dha.
rabadhais-si oc seilg a nGlinn in Scáil & do bhi cú
for eill at' laimh, & atconnaic in cu in bethadach
& tug tarrang ort-sa; & do bhi tor dreasladh att'
fharrad & do tharraing se do brat dit & do leicis-si
500]
leis he co hescaid, or nir erais nech um ní riamh, &
ni dernais-si acht dul uaidh in tan tanac-sa chuige;
& fuarus smera imdha ar in tor & do scaileas in brat
uime innus nar ben doinenn na derdan o sin ille ris
le cumhachtaib Dé & lem' chumhachtaibh-si; & in ní
505]
ba derg in la sin dibh, as dubh anois, & in ni ba dubh,
ata blas meala orro. Do shir si ní ele, ar Guaire,
.i. mo muinnter-sa do beth i saeth & i ngalar ar a
cinn. Is decair sin d'iaraid, ar Marbán; &
eirigh-si romut anocht co Finnaragal na Fele &
510]
rachat-sa gu Glinn in Scáil, & guighem araen Airdri
nime & talman umat' muinntir-si do beth i saeth & i
ngalar & a mbeth slan ar in lathair cédna.
Tiagait rompu & doniat edurguighi dicra gu Dia
in agaid sin. Agus fuair Medbh na smera & tainic
515]
co Durlus & is amhlaid fuair muinnter Guairi & airdhe
520] Tarla mian ele do neoch a tigh na tromdaime .i.
Brighit ingen Onithcherne, baincheli Sencháin, & do
leic mhairg moir aisdi. Do freagair Senchán: Crét
tic friut, a bhanfhlaith? ar Senchán. Mian
domrala, ar si, & muna fhaghar he ni bhaam
525]
beo. Abair in mian, ar Senchán {MS folio 189a}. Mu
saith d'fhagail damh do shaill luin uisce & mo shaith
ele do bhoin cluaisdeirg gleghil gan ai innti, acht ger
a n-inat a haei; & mu shaith do shumhuibh derga &
do chaeraibh corcra, & gumad hi deoch foghabuinn
530]
'na ndiaigh, fethnait fegha fuinn .i. mil na féthlenn 6
As decair na miana sin d'fagail, ar Senchán.
Rucsat as in agaid sin. Tainic Guaire gu moch
arna mharach co bruidhin na tromdhaime & do fhiarfaig:
Cinnus atathar 'con muinntir moir maith-si
535]
aniugh? Ni rabhumur riam, ar Senchán, uair
is mesa do bheimiss, or tarla mian do neoch againn
.i. Brigid ingen Onithcherna, mu ben-sa fein. Cred
in mian? ar Guaire. Ro innis Senchán. Ni
fhuil a n-aicned na miana sin d'faghail, ar Guaire.
540]
Tainic roime co toirrsech on bruigin & ni fada do-chuaid
in tan tarla Marbán do. Bennachais cach da
chele dibh. Crét in brón sin ort, a Guaire? ar
Marbán. Mian tarla do neoch a tigh na tromdáime,
ar Guaire. D'eis in tuirc fhinn on? ar Marbán.
545]
Is ed, ar Guaire, & do innis na miana. Is
aithnid dhamh-sa baile a fuilid sin ar Marbán,
.i. ag caillechab Tuama Da Ghualann, or atait nai
fhichit caillech i n-oen-teach & tic a saith uili dh'aein-bleagan
Fritha uile na miana sin amail dorarngair Marbán,
560]
& tucadh nai fichit bo & nai fichit lon dona caillechaib
ar son a n-aen-bo & a n-aon-luin; agus adubratar
maithe bhfer nEirenn nar fhiu in tromdam uili in
diass-sin do marbad.
Tarla mian aili do neoch a tigh na tromdáime .i.
565]
do Shenchán & do leig mhairg moir as. Do fhregair
an tromdám uile a n-aeinfhecht & ro fiafraighset cidh
uma raibhi. Mian domrala ol se {MS folio 189b}, & muna
fhaghar he, ni baam beo .i. ma shaith d'fhagail
dum fein & dom' cleir & do maithib Connacht do
570]
saill mhuici nach rucad fos & do chuirm en-grainne, &
muna fhagur sin suil dech in trath ina chele, bidham
marbh.
Do tadhbhas sin do Guaire san oighthi & nir
fhuirigh re la gan techt d'innsaigid na bruighne,
575]
& do fhiarfaig: Cinnus atathar agon muinntir
mhoir mhaith sin thall anocht? Ni rabamur
riam, ar siat, oighthi is mesa do beithi againn.
Cidh on? ar Guaire. Mian tarla do neoch
againn. Cia dha tarla in mian sin? ar Guaire.
580]
Do Senchán seinfhile, don righ-ollam fein. Créd
in mian? ar Guaire. Ro hinnised dho. Ba
Do innta on bruidhin amach & ni cian rainic
585]
in tan tarla Marbán do. Créd in brón sin ort, a
Guaire? ar Marbán. Mian tarla do neoch a tigh
na tromdáime, ar Guaire. Tar eis in tuirc
fhinn? ar Marbán. Is ed ar Guaire. Crét
in mian? ar Marbán, & cia dha tarla? Do
590]
Senchán seinfile ar Guaire, .i. a shaith d'fhagail
do fein & da cleir & do mhaithibh Connacht do
chuirm en-gráinne. Doghebhthar acam-sa sin a
nGlinn in Scáil, ar Marbán. Cinnus on? ar
Guaire. Aen do lo da raibhi do rechtaire-si fein .i.
595]
Guaire Beiceinig ac techt o chur shil, & do mhothaig
se ard etarra & bonn a bróigi & fuair gráinne cruithnechta
ann & nir mho dercu for daraig inas; & tuc
leis chucam-sa é. Ro clannaiged lium-sa a talmain
he in bliadain sin & tancatar in bliadain tanaise secht
600]
primdhiasa fichet. Acht ata aein-bliadain dec o sin
ille & nir leces arbhur ele trit frisin re sin, & atait
cethre prímhcruacha do thorad in aen-gráinne sin
acum-sa, & ro urailius fled mhorchain do dhenamh
a nGlinn in Scáil; & is doigh lim-sa, ar Marbhan,
605]
da tisdais maithi Connacht a n-aen-bhaili, co
bhfuigdis a ndaethain bíd & dige do thorad in aen-gráine
sin. Do shir se ni eli, ar Guaire, .i. a
saith d'fagail do fein & da cleir & do maithibh
Connacht do saill muice na rucad fos; & muna
610]
fagtur sin {MS folio 189c} suil decha in trath ana cheli, ni
ferdi a fhaghail co brath. Dogebhthar acam-sa
sin a nGlinn in Scail, ar Marbán. Cinnus? ar
Guaire. Aen do lo da ndechaid bantaisech do
mhuc-sa do breith orc ar fud Glinni in Scail & tarla
615]
da chele hi & faelchu isin fighbhaid; & tug in chu
tarraing don muic, gur leic a habach & a hinathar
630] Tucad a rogha don tromdhamh dhibh sin.
Adubhratar gur fhobratar maithi Connacht d'aerad
trena radh co bhfuicfitis a mbruigin fein. Tucad
in fhlegh sin cuca & do suidhiged ar breith Sencháin
iat; & ro gabsat ag ol & ag aibhnes & a rogha oirfitidh
635]
& ealadhan da gach duine uasal dibh on tromdhaim.
Batar forsan bhfleidh sin teora la & teora oidchi.
O'tconnaic Senchán imurcraigh in bhidh & na dighe
ica chaithium ac ghillanradh & ag daescarshluagaib
Connacht, do ghabh doichiull mor e & adubairt nach
640]
caithfedh biad na deoch no gu cuirthe maithi Connacht
asin mbaili amach; & do cuirit a cetoir.
Bai tra Senchán trí la & trí oidchi gan biadh gan
digh. Do raidh Guaire: As truadh dhuin, ar se,
an tromdhamh uili ag caithem bidh a timchell
645]
Sencháin & se fein 'na troscud; & do chuir dalta
muirnech do bhi aigi do shaighid Shencháin, & adbert
fris bior fada findchuill do ghabhail cuigi & gegh do
chur air, & da trian in bera roime & a aein-trian ina
dhiaig, {MS folio 189d}& dul da imfhuine a bhfiadhnuisi
650]
Shencháin. Teit in macamh co hairm i mbai Senchan.
Cidh is al duit don ghegh soin? ar Senchán. A
Imthigis in macaemh cu brónuch & do innis do
Guaire sin. Fa olc la Guaire sin & rucsat as cu cenn
tri la & trí n-oidche. Gaires Guaire dalta eli dho
chuigi .i. ingen Becbainigi & atbert ria: Beir
665]
lat, a ingen, plur cruithnechta & iuchra bradain &
fuin 'na fhiadhnuisi iat. Teit an ingen. Créd
dob ail de sin, a ingen? ar Senchán. A ullmhuchad
duit-si, a righ-ollaim, ar si. Cret umar cuired
thusa leis? ar Senchán. Neach go nglaine & co
670]
sceim dob ail do Guaire led'chuid duit-siu. As
doigh leam-sa amh, ar Senchán, nach fuil isin
baili indara macamh is misciamhighi ina thusa.
Cidh on, a righ ollamh? ar an ingen. Dob
aithnidh dam-sa do shenmháthair, & do bhi for
675]
carraic aird ag thecusg eoluis do lobhraibh, & do shin
a laim do thecasc in eoluis doibh, & o dho sin, cidh
uma caithfinn-si biadh as do laimh-si?
Tainic an ingen roimpi cu bronach & do indis do
Guaire. Adubhuirt Guaire: Mu mhallacht-sa ar
680]
in mbel adubairt sin! & guigim Airdri nimhe &
talman, ria siu dhech Seanchán don tsaegal, co tuca
a bhel fein poic do bhel lobhair.
Bai Senchán la gu n-oighthi iarsin gan biadh
gan digh. Adubairt Brighidh ingen Onithcherne
685]
rena mnai fritholmha a fuigheall do thabairt do
Senchán. Cret in fuighill fhuil acut? ar Senchán.
Senchán
- Lochaid gidh ger a nguilbne,
ni trén a cathaibh cirbdhe;
dobher tonnaidh don bhuidin
705] a cinaidh fhuighil Brigdi.In luch
- As beg fuighill do fhacbuis,
ni ba tuirinn do threicis;
gabh ic uainn is gab luighe;
na haer inn uili, a eicis!Senchán
- 710] A luch ata san froighidh,
doni guth o thic aghaidh;
is tusa, a ingnech ni gherr,
aduaidh mh'fhuigheall tre fhalaidh.In luch
- 'Mu mac-sa Bianan broinngheal,
715] sesgach na riaghlan
is do cleir romóir ruitin
ata a tuicsin a (mharbadh).
Senchán
- Folmhuighidh laitri lethna
o ataim-ne a ndail bhar fromhtha;
720] eircidh uili san froigid
& loigid, a lochtha!
Agus aderur cor thuitset dech lochaid dibh marbh
i fiadhnaisi Sencháin & do raidh Senchán: Ni
sibh-si bhudh coir dam-sa dh'aerad acht in bhuigin
725]
aga bhfuil bar cosc .i. tuatha cat; & aerfat-sa iat co
maith & aerfat a triath & a tigerna & a mbreithium .i.
Irasan mac Arasain; & is aithnid dhamh airm a
fuil se .i. a n-uaim Cnogda don leth toir do Cluain
mac Nois naeimh-Chiaráin; & Riachaill Rinnfiaclach
730]
ingen Claibaithinne a bhen & Reng Gérfhiaclach a
ingen & in Cronanach a Cruachain & Gruaman
Gairbhfhiaclach a dhá derbbráthair; & aerfat-sa
Irusan fein, or is e is ferr & is urrada acu & is tigerna
dhoibh; & atbert:
Hirusan atach n-ingne; fuighiull dhoibri;
735]
erball bo buach; ara fri haraidh; atach fria
Hirusan. Hirusan.
{MS folio 190b}Hirusan atach n-ingne, ar se, .i. in
uair bis in luch isin froighidh, ni bi aigi-sium acht
740]
gabail da ingnibh don froighidh. Fuigheall dhoibri,
ar se, or bui sinnser na cat fechtus aili ar bru loca
a linn uisce 'na chodlad, co tainic in dobhran chuigi,
gur ben barr in da cluas de; co bhfuil gach cat o
sin ille citach cerbcluasach. Erball bo buach, ar
745]
se, or ni luaithi erball bo aibhill ina a erball som
in tan teit in luch uadha. Ara fria haraid .i. is amhlaid
bhis in luch & in cat mar bit da ech aice & fraigh
dluith eturra, bidh a cluas-si oc eistecht fris-siumh
Tainic menma na n-aer neme sin d'Irusan & se a
n-uaim Cnogda, & atbert: Do aer Senchán me,
ar si, & dighelat-sa air he. Atbert Reng
Gérfhiaclach a ingen fris: Robadh fherr linn,
ar si, co tucta Senchán 'na beathaid cucainn & do
755]
dhighelmais fein na haora fair. Dober tra, ar
Irusan, & do gluais roime & asbert fria ingin a braithre
do chur 'na lenmain. Do hinnised do Senchán
Irasan do beth ar sligid chuigi & da mharbad, & atbert
760]
re Guaire techt co maithibh Connacht uime da anacal
ar Irusan; & tancatar uili 'na thimchell. Agus nir
chian doibh cu cualatur in torann crithnaightheach
choimhtenn combruithin amhail buinne teinedh mire
moirdhene ag merloscad, & dar leo ní raibi a
765]
Connachtuib damh imechtrach budh mo inas. Is
amhlaid boi-seom .i. Irusan, & se srónmhael suntach
seitfethach bailc cerbcluasach cliablethan ard allata
ingingher slemain sroinbernach geirfhiaclach garb
goibremhar utmhall tairptech taeibhlethan fualcrech
770]
fergach firmhiscnech mercronanach cranshuileach, &
tainic da n-innsaigid fon samla sin & imthigis ar fud
chaich gu coitchenn; & nir ghabhsat airm he co
rainicc airm a mbai Senchán, & gabus ar lethlaim
he & teilgius {MS folio 190c} ar a muin & gluaisis isin sligid
775]
cedna, or ni raibhi do thoisc aigi acht techt ar cenn
Sencháin.
Is ed imorro doroine Senchán, beth ac molad
Irusain & a leime & a reime & a retha & a neirt & a
chalmatais & a thapaidh; & atbert: Hirusan mac
780]
Arusain: do shil Faigli Fithisi: adraim-si dia
adras-sum: adhraidh-sium doimtisi. Arai nir
Adubairt Marbán mucaid aen do lo a nGlinn in
Scáil: Is fada o do geallus dul do digail in tuirc
fhinn ar in tromdam. Doigh is amhlaid bui
Marban: ba naem & ba faid & ba fili & ba fer
805]
primhthighi n-aiged coitcinn he a nGlinn in Scail; &
fa derbbráthair do Guaire he & is e do fhoiredh Guaire
as gach ndecair & is e do chunguin leis riam um
righi Connacht d'fagail do; & fos gach mighnim
donith Guaire, is e Marbán do lesaiged he, & ba mogh
810]
dilius do Dia he.
Tainic co bruidhin na tromdáime iarum & ac techt
d'innsaigid na bruidhne do, tarla banntracht na
tromdáime do ag innlad a lamh asin tobur; & as i
cét-ben tarla dho, Medbh Neitigh ingen Sencháin;
815]
& bennachais di & fiarfaigis cait i mbui bruiden na
tromdáime. Doig, a oclaigh, ol Medb Nedig,
Tainic Marbán co tech na tromdáime & ni
d'innsaigid in dorais oslaicthi do gabh, acht d'innsaigid
in dorais dob ferr iadhta ar in mbruighin; & do
eirig in comhla roime, & is amlaid dochuaid-sium
830]
istech & lan beinne a bruit do ghaeith leis, & ni roibhi
en-nduine istigh nach rainic urrann don ghaeith 'na
uchd. Do eirig in tromdám uili a n-aeinfhecht & do
eirigh Senchán & do fhiarfaig cia thainic chuigi i
n-adaigh na gaeithi. Ainmhfheasach sin, ar
835]
Marbán; ni hedh, acht le gaeith tanac & da derbadh
sin, tucus moran lim di. A cenn tacra theidhi,
ar Senchán. Is ed, ar Marbán, da faghuinn
a denam frium. Ma sed, ar Senchán, crét as a
frith ar tus an dán? Asna cnaibh Segsa,
840]
ar Marbán. Fir, ar Senchán, & in tu Marban
mucaid primfhaidh nime & talman? Is me co
demin, ar Marbán. Crét in sodh sin ort? ar
Senchán. Do chuala, ar Marbán, co bhfagann
gach duini a rogha ceoil nó ealadhan aguibh-si, &
845]
tanac-sa dh'iaraid mu rogha ealadhan oruib.
Fogebhu, ar Senchán, ma ata do caradrad re
healadhain. Ata imorro, ar Marbán, .i.
senmáthair mhna mo ghilla iarmua fhiled iside.
Dogheba-sa do rogha ealadhan gidh fada uait in
Tucad na crónanuigh chuca; trí naenbair a lin,
855]
& dob ail leo cert-crónan do denum, & ni hi sin dob
ail do Marbán, acht crónan snagach; & is uime
ruc do rogain eisein, ar daig gu mbrisdi a cinn & a
cosa & a muinil & cumad girri a n-anal uadha ina on
860]
crónan cert. Batar dino na trí naenbair ac crónan fon
samhuil sin, & intan do fhobraitis scur, is ann atberedh
Marbán: Denaid ar saith crónain duin mar do
gheallabhar. Ba scith a cétoir na trí naenbair & do
iar Marbán aris crónan do denam do; & ni frith
865]
acht aen naenbar esbadhach da freagra, & girre do
batar sein oca cor {MS folio 191a}inait na tri naenbair roime;
& atbert Marbán: Denaidh ar saith crónain duin.
Atbert neach istigh ica freagra: Doghenainn
fein ealada duit, a Marbáin. Cia thusa? ar
870]
Marbán. Misi Dael Duiled ollam Laigen. Cret
an ealada dogenta dham? ar Marbán. Ceasdumhnach
maith mhe, ar Dael Duiled. In maith
thusa isin cerd sin? ar Marbán. Ni cuirfider
oram ceisd nach fuaiscel & ni chuireab istigh ceisd
875]
fhuaislecus in tromdam uili. Agus innis-si dam, ar
Dael Duiled, crét in maith fuair duine a talum &
nach fuair Dia; & cuich in da crand nach teit a
mbarr glas dibh no gu crinait; & crét in bethadach
bis isin saile & is e is badhadh do a bhuain as in saile
880]
& is e is bethad dho a chur ann; & crét int ainmhidi
bís isin teinidh & as e is loscad do a bhuain aisdi &
as e is bethad do a cur innte. As maith na cesta
sin, a Dhaeil Duiled, ar Marbán, & gid maith
fuaiscelat-sa iat. Is e ni fuair duini a talam & nach
Mu comairce fort, a primhfhaidh nime & talman,
ar Dael Dúiled; na bi dhamh-sa & ni bhiu duit
900]
ni is mo.
Denaidh mu shaith crónain damh, a tromdám,
ar Marbán. Do freagair nech don cleir he & atbert:
Dogen-sa ealada duit, ar se. Cia thu fein?
ar Marbán. Oircne Aithemuin misi, ar se, ollam
905]
Tuadhmuman. Crét an ealada doghenair dhamh?
ar Marbán. Is urusa dam ealada mhaith do
denamh duit, os isam feasach fir-eolach Is
doigh lim-sa, ar Marbán, gidh imdha duine {MS folio 191b}
ainmhfisach a tigh na tromdaimhe, nach fuil dhibh
910]
uile en-nduini is ainmhfhesaighi ina thusa. Cidh
on? ar Oircne. Dias fher i n-aein-fhecht oc
tathaigid do mna & gan fhis cechtair dhibh acat-sa;
& as iat in dana fher sin, mac righ Findfholtaig & mac
Fraigid Dairine .i. dalta Guairi; & fail óir fuaruis o
915]
Guaire, tuc si sin don dara fer dhibh & tuc si do
claidem don fhir aili. Do eirig Oircne Athemuin &
do fhech a fhail oir & a claidem, & ni fhuair cechtar
Do raidh neach isin bruidhin: Doghen fein
ealada duit, ar si. Cia thu fein? ar Marbán.
Crinlait Caillech mhisi ar si. Crét in ealada
925]
doghenta dham? ar Marbán. An ealada is
uaisli ar bith, ar in caillech, & nach fettar ri na ab
na escob na papa do denumh 'na hecmuis .i. do
shaith lanamnais do dhenum duit. Is doigh
linn, ar Marbán, gur inmhuin let-sa in cerd sin
930]
in tan do bhadhuis at' oicsceim, in tan is at' aithsceim
as inmhain let hi. Madh misi, ar Marbán, in ní
nach dernas as mh' oicsceim, ni dingen am' sheinsceim
re crinarracht caeilrengach croimchliastach caillighi
mar thusa. Mu comairce fort, a primhfhaidh
935]
nime & talman, na bi dham & ni bhiu duit. Ni
biu, ar Marbán, & dentar mu shaith crónain dam.
Dogen-sa ar fer istigh, ealada duit. Cred
in ealada? ar Marbán, & cia thu fein? Ollam
maith mhisi rem' cerd fein ac Senchán .i. Casmhael
940]
cruiteri mh'ainm. Fiafraighim dhit, a Chasmhaeil,
ar Marbán, crét asa frith in cruitherecht? nó cia
dorindi in cét-dan? nó cia is tusca dorinnedh cruit
ina timpan? Ni fhetar-sa sin, a primhfaid, ar
Cosmhæl. Dofetur-sa, ar Marbán, & atber
945]
friut-sa he. Lanamhuin bui fecht n-aill .i. Macuel
mac Miduel & Cana Cladhmor a bhen, & tuc a ben
fuath do & do bhi ac teiched roime ar fud fhegh &
fhasach & bui-sium 'na lenmain; agus la da ndechaidh
in ben cu traigh mara Camais & bui oc siubal na
950]
tragha, & fuair si taisi mil mhoir ar in traig & atcluin
si {MS folio 191c}foghur na gaeithi re feithibh in mhil moir, &
do chodail risin fogur sin; & tainic a fer 'na diaigh
Adubairt nech istigh: Doghen-sa ealada duit,
a Mharbáin. Cia thu fein? ar Marbán, &
crét in ealadha fhuil agat? Coirche Ceoilbhinn
mh'ainm-si, ar se, ollamh timpanachta na
970]
tromdhaimhe. Fiafraigim did, a Choirche Cheoilbinn, ar Marbán, crét ma ngairther timpán naemh
don timpán, & nar sheinn naem timpán riam?
Ni fhedar imorro, ar in timpanach. Ader-sa
friut he, ar Marbán, .i. in tan dochuaidh Nai mac
975]
Laimiach isin airc, ruc se mouran do cheolaibh leis
& ruc timpán do shunnrad; & do bhi mac aigi dar
eol a sheinm, & batar isin airc oiret bui in dile forsin
ndoman; co ndechaid Nai cona clainn aisdi; & dob
ail don mac in timpán do breith leis. Ni bera,
980]
ar Nai, nogu faghar-sa luagh. Iarfocht in mac
de crét in luagh. Atbert Nai nar beg leis in timpán
d'ainmniugad uaidh fein. Dorat in mac in aiscid
sin do; conadh timpán Naei a ainm o sin anall; &
ni he sin adertis na timpanaig ainmhfheasacha, acht
985]
timpán naem. Mu comairce fort, a primhfád
990] Ba nar le Senchán sin & o nach fuair nech ele do
freiceorad Marbán, adubairt co ndingnedh fein crónan
do. As bindi leam-sa uait-si he, ar Marbán,
na o gach duine ar bith. {MS folio 191c}. Ro thocuib
Senchán a ulchain a n-airdi, & nir gabh Marbán
995]
uadha acht crónan snacach; & intan do fhobradh
Senchán scur, is ann aderedh Marbán Denuidh mu
shaith crónáin damh. Ba nar le Senchán sin &
sreangad ro-tenn dá tuc air ag denum in crónain,
sceinnid a lethshuil tar a cind, co mbui for a gruaigh.
1000]
O'tconnaic Marbán sin, dob egal leis achmhusan
d'fhagail o Guaire; & gabuis a paidir ina dernainn
ndeis & cuiris int suil ina hinat fein, & atbert iarum:
Denaidh mu shaith crónáin damh.
Atbert nech astigh Dogen fein ealaidhi duit, a
1005]
Marbáin. Cia thusa? ar Marbán, & crét in
ealada? Scelaidhi is ferr isin tromdhaimh mé,
ar eisium, & a nEirinn uili, & Fis mac Fochmhairc
mh'ainm bunaidh. Masa thusa scelaidi as ferr
a nEirinn, ar Marbán, ata fis prímhscel Eirenn
1010]
acat. Ata co deimin, ar an scelaidi. Ma
ata, ar Marbán, indis Tain Bo Cuailgne damh-sa.
Moighid socht ar an scelaidi & imdergthar uime.
Ga ttai ar Senchán, gan in scel d'innisi do
Marbán? Fodhlaimh, a righ-ollam, ar an
1015]
scelaidi, ni chuala in Tain ud do thabairt a nEirinn
riamh & ni fhetur cia thuc. Maas edh, ar Marbán,
cuirim-si fa gheasaibh thu no gu n-indisi tu in Tain
dam, & cuirim in tromdhamh uili fa ghesaibh da
rabhuid siat da oighthi a n-aein-tig no gu faghait fis
1020]
na Tana; & benuim-si fos a hucht mu Dhia bar
Teit Marbán roimhe & facbais in tromdham gu
scithach cenntrom udmhall imsnímach. Atbert
Senchán iarum: Do chuir Marbán fo gesaib sinn
1030]
da mbemis da oighthi a n-aein-inadh no gu faghmais
in Tain; & is annsa baili so do bamar areir & ni
biam anocht ann, do chomhall ar ngeas, gan imtecht
romainn d'iarraid na Tana no gu bhfhagham hi.
Is ann sin doronad eirghe {MS folio 192a}athlumh einfhir acon
1035]
tromdhaimh idir ollumh & ansruith, idir fhilid &
eicsin, idir fhir & mhnai, idir coin & gilla, idir ogh
& shen. Acht ata ní cena, gidh tromdhamh do
gairthi dibh-som & ger mhor a ngráin, ba beg a
saith. Or ba hi Brigit ingen Onitcerne ben Shencháin
1040]
duine ba mo saith dibh, & ní ithedh Senchán ugh
circe d'aen-saith, & do ghairdis-sium Brigit Mhor-shaithech
di.
Is ann sin do gluaisetar in tromdhamh rompa gu
rángatar airm i mbui Guaire. Eirghis Guaire 'na
1045]
n-agaid, or bá hingnad lais a bhfhaicsin uili ar in
faighti, & cuiris failti coitcenn friu & do tarbir teora
pog do Senchán & atbert: Scela agat, a rí-ollamh,
ar se, cidh ro gluais sibh o bhar mbruigin fein?
As olc ar scela, a ri, ar Senchán. Marbhan
1050]
mucaid, prímhfhaidh nimhe & talman, tainic ar cuairt
chucaind do dighailt in tuirc fhinn orainn & do iar
a rogha ealadan & oirfitidh & do geallad sin do; & is
e rogha ruc-san, a saith crónain, & do chuir tri
naenbair acainn agá dhenamh sin dó & dochuadus-sa
1055]
fein, ar Senchán, do denam in crónain dó fá
Cia hairm rob ail duibh dul d'iaraidh na Tána? ar Guaire. A nAlbain ar Senchán.
1070] Na heirgidh, ar Guaire, ar is a nAlbain is
lugha doghebhthai a fhis. Or is a nEirinn fein
tucadh in Tain sin; agus dofetur-sa, ar Guaire,
mar as coir daibh do dhenamh. Cinnus on?
ar Senchán. Anmhain am' fharrad-sa, ar se,
1075]
& in anoir fuarabhair uaim-se & o fheraibh Eirenn
gus aniugh, doghebhtai uaim-si {MS folio 192b}anois he a
n-ecmais bur ndana. Ni biadh acht maith deirce
ann sin, ar Senchán. Maas ed, ar Guaire, fanadh
bur mna & bur meic & bur ngillannrad am' fharrad-sa
1080]
& eircit bur n-ollaim & bur filedi & bhur lucht canta
ciuil d'iaraid na Tana. Atbertsat uili gur choir
sin & ro chinnset ar an comairle sin.
Is annsin isbert Senchán: In oen-nduan dar
nduan ro facbhadh acainn, as coir dhuin a dhenamh
1085]
do Guaire. Or ataimit mi & raithe & bliagain aigi
isin mbaili-sea .i. a nDurlus. Asbertsat in
tromdhamh gur choir sin; Doigh amh ni roibhi
teirce bidh na dighi na oir na aircit na set na maine
orainn, & ni dhechaid mian aen-nduine fa lar acainn
1090]
frisin ré sin & ni fuighter cu dicenn in domhain a
- Triallum uait, a Guairi glain,
facmait agat beanachtain;
1095] bliagain & raithe is mí
atam acut, a airdri.- Tri caegaid eices nár mhín
agus trí caegaid eicsin,
da mnai is gilla is cu gach fhir,
1100] ro biadhta uili a n-aein-tigh.- Cuid ar leth ag gach dhuine,
leaba ar leth gach en-nduine;
ni eirghimis madan moch
gan deabaidh nó gan ecnach.- 1105] Aderim-si ribh-si dhe,
firfuither in faisdine,
mad da roisium tolaibh clann
ticfam aris, ge triallam.Triallam.
Ca ait a mbeithi anocht? ar Guaire. A
1110]
Nas na righ, da roisium he, ar Senchán, a ndunadh
righ Laigean Connra Caech.
Tiaguit rompa co Nas & in tan do bhatar ag dul
don baili, tarla lobur dhoibh ar an sligid & atbert
friu: Cia hinad asa tancabar, in fian mhor bathlach
1115]
so? ar se. Ni hedh sin fil ann, ar fer dhibh,
acht Senchan seinfhili guna chleir & guna fhéin.
Is aithnid dam bhur n-anmanna, ar an clamh,
gidh fada re radh iat; & is meisdi an tir a ttighthi
Do fhiarfaigh in doirseoir cia do bi isin doras.
1145]
Atbert in clamh gurub e Senchán cona ollamnaib
bui ann. Do fhiarfaigh in doirseoir in raibi dan acu
do rig Laigen. Ata, ar an clamh, & is misi is
recaire do. Olc in maisi recaire ata ort, ar
Senchán, & is meisdi sinne do beith maille rinn.
1150]
Tiaghuit isteach isin dun & do cuir ri Laigen firchain
failti friu, & do fhiarfaig dib cia conar dob ail doibh
dula. A nAlbain, ar siat, & dob ail linn long
& lon d'faghail uait-si. Do fiarfaig ri Laigen in
- A Chonnra Chaeich mheic Dairbre o'n traigh,
charait mna Fail co foiltfhinne,
tabair dun luing dar cur tar tuind
1160] for mara muing puill poirtglindi.
A gilla gloin, luidhsium fad' bloig
a comuir {MS folio 192d}cloith buird Breghmhuigi;
[gap: extent: half line]
do mholad maith,
a ri, a fhlaith na teghlaigi,
innlaic uaid inn gu luath tar linn
1165] gu gaeth, gu grinn, a degduine!8
A haithli na duaine sin, tugad tighi leaptha dhoibh
& rucsat as in oigthi sin co subhuch somenmnach,
gan esbaidh fhresdail na fhritholma, co tainic maidiun
arna mharach. Do glanad long dhoibh iarum & do
1170]
cuiredh lon innti. Do fiarfaig in lobhar in rachad
fein leo isin luing. Atbert Senchán nach rachad
fein leo inti da ndechad-somh. Teit Senchán guna
ollamhnaibh isin luing & facbhuit in lobar ar tir; &
tiagait fein rompa ar fud in mhara cu rangatar lamh
1175]
re cairgibh Manann; & adconncatar aen-duine for an
carraic, & as i sin uar atconncatar in lobur ar cuirr
thosaig na luingi & crónan snacach aigi aga dhenamh.
Atbert in duini bui forsin carraic os a cind:
Cia ata isin luing? ar se. Freagras in lobur he
1180]
& atbert Ata Senchán cona cléir. Maas ed ar
in fer thuas, cuirim-si fo ghesaibh shibh dá tí
Cach re murrech fairgi fuirenn fai . Dixit in lobur: Turnfuidh sneachta, eirgid tuirenn gairbhidh acaill cairill cai .
1195] As e sin a lethrand coir, ar an fer thuas, &
ní fhuil isin luing nech do chuirfedh a lethrand coir
ris acht tusa. Agus ata lethrann ele agam, ar se.
Gab he, ar in lobur.
Giarsat eolach a mbi h'adbhuidh
1200]
giarsat taman bolgaig bunn .
Dixit in lobar: Ar bru chairrgi mhara Manann dorínes mor salann sunn .
As e sin a lethrann, ar in fer thuas, & ata
1205]
lethrann ele agam, ar se. Gabh e, ar in lobhar {MS folio 193a}
.
Ar mu loscadh, ar mu mescadh, ar mu mescadh ar an tuinn .
Dixit in lobur:
1210]
A bainnliaigh doni in cerd choimsi,
is mor do thoirrsi ar an tuinn .
Bainnliaigh sut bui ga bhar n-agallam cus tratsa,
& bidh gach re mbliagain 'na bainnliaigh & in bliagain
aili ag denumh shaluinn, & ata teagduis cloiche aice
1215]
& ata cisdi aice isin tegduis sin & atait trí fichit marg
ann & roinnfidh si sin ribh-si anocht & dobera a leath
daibh; & is e bus lon daibh in fedh bheithi a n-Albain;
& ni huirri-si as coir dhaibh-si a bhuidechus do beth,
ar in lobur, acht orum-sa. Agus teit in lobhar
1220]
uatha iarsin & ni fhetadur ga conuir dochuaidh.
Tiaghait-siumh a tir iar sin & do batar in oighthi
sin faris in mbainnliaigh fo glere freasduil & fritholma
cu maduin arna marach; & tuc .xxx. marg do
Shenchán & atbert fris: As i so do dhuas
1225]
deighinach, a Sencháin, ar sí, no gu bhfhaghair
do dhan ar tus; & bud mana fhochuitbhidh dhuit
do thoisc a nAlbain & gan en-rann dod' dhan ar
comus duit. Tiaghuit 'na luing iar sin & seoluit
rompa co ndechatar a nAlbain; & bui fleagh ullamh
1230]
inchaithme ag righ-ollam Alban ar a cinn, Maol
Gedhic mac Fir Goboch a ainm; & do batar in agaid
sin aigi fa rogha fresduil & fritholma, & as i sin agaid
is cadhusaighi fuaratar a nAlbain.
Cid tra ro shirset Albain o deisciurt co tuaisciurt
1235]
& o airrther co hiarthar & batar bliadain a nAlbain
& ni fhuaratar fis na Tana; & fa toirsech le Senchán
gan fis na Tana dh'faghbhail, & atbert gur mhaith
leis techt d'innsaigid FEirenn; & do glanadh a long
leo & tancatar rompa ar fut in mara gur ghabsat
1240]
cuan a nAth Cliath; & mar thángatar a tir ann sin,
adconncatar Caillin naemtha chuca. Mac máthar
do Senchán esein & tuc teora póga do Senchán &
fiafraigius scela dhe, & atbert Senchán nach fuair se
fis na Tana.
1245] As coir sin, ar Caillín, or is mor dh'écoir &
d'aindliged doronuis ar Ghuaire & do ghuigh se Dia
Tiagait d'aen-taeibh .i. Caillín & Senchán guna
tromdhaimh cu rangatar co Durlus, airm i mbai
Guaire, & tuc sein poic do Caillín & póic ele do Senchán
& ro fer fáilte coitcenn frisin cleir o sin amach; &
1260]
ro fhiarfaig scela do Senchán & do innis Senchán dó
nach fuair fis na Tana o dho fhacaibh eisium. Cuirit
iar sin fis ar cenn Mharbhain gu Glinn in Scáil.
Tainic Marbán cuca co Durlus & do fiarfaigset de cia
do innisfedh dhoib in Tain. Atbert Marbán nach
1265]
roibhi a mbethaid a nEirinn & nach fuair bas nech
do fhétfadh in Tain d'innisi acht aen-nduini nama.
Cuich int aen-nduini? ar Senchán. Ferghus
mac Roidh, ar Marbán; oir is aice bui fis
gnimraidh bhfher nEirenn & Uladh for Tain & is ar
1270]
a dhaigin fein tucad in Tain. Cinnus doghenam-ne?
ar siat. Atbert Marbán friu fesa & techta
do chur co naemuibh Eirenn & a mbreith leo cu lighi
Fergusa & troscad trí la & trí n-oigthi do dhenam
frisin Coimdhidh um Fherghus do chur cuca d'innisi
1275]
Tana Bo Cuailgne doibh.
Teit dino Caillin roime & tuc leis naeim Eirenn
co Durlus & batar oighthi ann sin ac fleaghugad;
& tiagait arna mharach co lighi Ferghusa & do batar
oc eturguigi Ihesu Crist um Fherghus do cur chuca;
1280]
& dob ail do in Tain d'innisin 'na shesam dhoibh,
& ni cualatar a beg uadha no gur chuirset 'na shuidhi