Corpus of Electronic Texts Edition

Background details and bibliographic information

Four saints: Cormac, Beccan (Emin), Culan, Diarmaid

Author: Unknown

File Description

J. G. O'Keeffe

Electronic edition compiled by Elva Johnston and Beatrix Färber

Funded by University College, Cork and
The HEA via PRTLI 4 and
Marianne McDonald

1. First draft, revised and corrected.

Extent of text: 3300 words

Publication

CELT: Corpus of Electronic Texts: a project of the Department of History, University College, Cork
College Road, Cork, Ireland—http://www.ucc.ie/celt

(2010)

Distributed by CELT online at University College, Cork, Ireland.
Text ID Number: G201027

Availability [RESTRICTED]

Available with prior consent of the CELT project for purposes of academic research and teaching only.

Notes

The name Beccan occurs only at the opening; it changes suddenly to Emin or Eminan of Ros Glaisi. Though four Saints are named, he document is mainly concerned with the fortunes of Cormac among the peoples dwelling in the vicinity of the estuary of the Moy, Co. Mayo, that is in Tir Amalgaid, Tir Fhiachrach, etc. There is another version in H 2. 4., but it only adds to the many defects of the Ballymote text.

Sources

    Manuscripts
  1. Dublin, RIA, 535 olim 23 P 2 alias Book of Lecan, fol. 60. [written 1397–1418 or a little later; 311 folios; scribes Giolla Íosa Mac Fir Bhisigh and his students, Ádhamh Ó Cuirnín and Murchadh Riabhach Ó Cuindlis; and Tomás Cam Mac Fir Bhisigh (only son of Giolla Íosa). In 1612 the MS was in the possession of Henry Perse, secretary to the lord deputy, Sir Arthur Chichester. It then passed to archbishop James Ussher and was in his library in England when he died there in 1656. It was returned to Ireland by Oliver Cromwell with Ussher's other books and some time before 1665 it was deposited in the Library of Trinity College Dublin, where it remained until the Jacobite War. Reported missing in 1702, it was certainly in France by 1703. It passed to the Irish College Paris and in 1787, at the instance of Colonel Charles Vallancey, it was presented to the Royal Irish Academy.]
  2. Dublin, Royal Irish Academy, Book of Ballymote, fol. 233a (variants).
    The edition used in the digital edition
  1. J. G. O'Keeffe, Four saints: Cormac, Beccan (Emin), Culan, Diarmaid in Irish Texts. volume 3, London, Sheed and Ward (1931) page 1–8

Encoding

Project Description

CELT: Corpus of Electronic Texts

Sampling Declaration

The present electronic text covers the edition on pp. 1–8.

Editorial Declaration

Correction

Text has been proof-read twice.

Normalization

The electronic text represents the edited text from Lecan. It includes variants from Ballymote, which are omitted in the electronic edition. Expansions are tagged ex.

Quotation

Direct speech is marked q in the electronic edition.

Hyphenation

Soft hyphens are silently removed. When a hyphenated word (hard or soft) crosses a page-break, this break is marked after completion of the hyphenated word.

Segmentation

div0=the whole text; div1=the section, corresponding to the editor's numbered paragraph.

Interpretation

Personal names are tagged.

Canonical References

This text uses the DIV1 element to represent the paragraph.

Profile Description

Created: By unknown scribes in Irish monasteries. Date range: c.900-1200.

Use of language

Language: [GA] The text is in Middle Irish.
Language: [LA] Some formulaic words are in Latin.

Revision History


Corpus of Electronic Texts Edition: G201027

Four saints: Cormac, Beccan (Emin), Culan, Diarmaid: Author: Unknown


p.1

Ceathra meic Eogain meic Murchada meic Muiredaich meic Diarmada meic Eogain meic Ailella Flaind Bic meic Fiachach Muillethain meic Eogain Moir meic Ailella Olaim meic Moga Nuadad .i. Cormac & Beccan & Culan & Diarmaid. Diarmaid immorro sindser na naem-sin, is e ro gob ic Rus Reided i crich Chairpri Droma Cliab itir Cloind Fiachrach meic Echdach Muidmedon & tuc Fland Dub mac Mureadaich meic Lugdach meic Aengusa fearand do andsin .i. o Drochad Martra co Brug Chind Sleibi siar & o Murbeach Rosa Birnn co h-Aillclaidib Lugdach. Et ro gob Diarmaid mac Eogain andsen & ro beandaich Claind n-Dubflaind do chind in tiri sind tucsad do & ro facaib doib buaid mna & con & each & buaid catha & cliachda leo & sonceathra & arba & toraid tiri doib acht na tisdais re Diarmaid. Ceall mac n-Eogain didiu in chell 'na m-bid.

Culan mac n-Eogain dono, ro gob siden i n-Glind Chain a n-Ib Luigdeach itir Sil Eogain & ro bendaich Claind Murchada meic Mureadaich meic Diarmada meic Eogain meic Aililla Flaind Bic amlaid sin & ro bendaich h-Ui Luigdech & ro facaid doib cen chrich cen chuibreach neich dib do rig Caisil & a meath no a n-duthaine dia n-dearnad.

Eminan mac Eogain meic Murchada meic Muredaich meic Diarmada meic Eogain meic Ailella Flaind Bic. Ros n-Glaisne


p.2

immorro a baile bunaid ar bru na Bearba ita in cheall & is e ro fhacaib do Laignib na comaillfead a nomaidi na beathaid in tuatha na blaisfead feoil no im no loim fuar 'na cill .i. i r-Ros Glaisne na Muimneach & is ac cosnom in baili-sin tucad cath Belaich Mugna i Muig Ailbi i n-Aib Drona & is and ro marbad Cormac mac Cuileandain conad de sin ro raid Cormac:
    1. Am Ros Glaisne do-beram
      in cath o nach coiberam
      do-faeth a fhiach rig mon ros
      bid liach bid fir bid follus.
Is h-e fethal luigid Sil Eogain .i. bernan Emin & is breo mirballda h-e.

Do randsad dono ceithri meic Eogain iad & ro an dias dib a Leth Moga & tainic dias dib i Leth Chuind .i. Cormac & Diarmaid. Tainic dono Cormac reimi anndes co Dun Eogain Bel meic Ceallaich meic Ailella Muilt {folio 61a} & ni fuair-se faesam bad lor leis and foss & ros-mill in baile co nach fil aittreab rig ann o sin cose & Dun Eogain for Loch Measca ainm in duin-sin. Et ro raid Cormac co m-biad aitreb naem & mac n-eacailsi and fo deoid da nd-amdeoin seon & is i-sin Inis Medon ar Loch Mesca iniug. Tainic Cormac remi tar Rodba sis co rainic Feart Lothair co tarla do andsin da rig in coicid .i. Ailill Inbanda mac Eogain Bel & Aed Flaitheamda a derbrathair .i. da mac Eogain Bel iad araen & ro beandaich andsin Fir Cheara & ro samail anad and cordiult Finan ratha fris & ad-bert Cormac comad baili fais in baili & ro comaillead, air ni fuil aitreb i Cill Fhinan i Cera o sin inall.

Tanic iarsin co Mag n-Éo & tarla do and & do Adamnan & ro gnised aentaich andsin .i. Cormac & Adamnan & na Saxain .i. Gerailt cona cet naem. Tanic iar sin remi co tarla do & do Dairi ingin Cathair meic Lugdach meic Setna meic Amalgaid meic Fiachrach meic Echdach Muidmedon & bai faill fritholma ar in clerech ac in chaillich & ad-bert Cormac, lacht caelgamnaidi isin baili o shin imach; conad de sin is Mag Gamnach in baili.

Tanic Cormac remi co tarla do andsen se meic deg Amalgaid


p.3

meic Fhiachrach i n-en-inad and bail i teit in Muaid andsa muir & do-badar andsin ocht meic Thresi ingine Nad Fraich meic Cuirc meic Luidgech .i. siur Aengusa meic Nad Fraich. It-e andso anmand na mac-sin na rigna .i. Aengus, Feidlimid, Eochaid da Mag .i. Mag Muirisce ingine Ugaine & Mag Muaidi, Enna Airdcheand, Cormac, Conall, Eoghan Corrdub; meic Treisi sin & is friu-sin aderar Cenel Tresi la Cloind Amalgaid.

Cland Eirc immorro; Eochaid, Fergus, Cormac, Enda mac Erc, Colum, Setna, Eochaid Eldobar, Ailill, Emach Scabailli, Aengus Rus Eocho. Is andsin ro raid Feidlimid mac Amalgaid air is e robo rig la Claind Fhiachrach in tan-sin. Ca cobair do-berthai ar in cleireach tanic chucaib, no in tabartai fearand & mainchindi do? Is annsin do-fhrecair Eochaid h-e .i. mac Erca ingine Echdach, .i. rig Laigen, nach tibread fearand don cleireach Muimnech. Is coir duindi fearann do thobairt do amlaid, ar Enda Airchend mac Amalgaid ac togbail a aigchi forsin rig, daig is ingen rig Muman ar mathair, & ro las a aiged amail bid gris leisin errlabra ro raid. Buaid comairli fort fein & ar fearthinaid ar th' eisi, ar Cormac; loisi enig & ratha ar do cloind ar th' eis & in tan nach ba rig leat rath rig leo & comairli rig leo & tairberta la Cloind Amalgaid & Fiachrach & in mac rom-diult-sa ni bia rig na taiseach uad da eisi & ad-bert re h-Eochaid m-Breac ara deig-impidi co m-beidis maithi uad da eisi & ticfaid breo eacna & chrabaid do do cloind, ar Cormac, & riarfaid Sil n-Aililla meic Eogain in mac & niba suanach sadail im grad in Coimded.

    1. h-Ua Suanaich niba h-uarach
      im seirc n-ergi neimeach
      Eriu ard amra a ethe
      is ed a cleiti clerech.

Maith am ani ro thairrngir Cormac andsin .i. Fidmaine mac Fidbadaich meic Condoilig meic Comain meic Suanaich meic Bruigde meic Broindfind meic Echach Bric meic Dathi meic Fiachrach meic Echdach Muidmedon. Mac don Eochaid-sin ro beandaich Cormac; Eogan Aidni ro gab Tir m-Beathra odaid Oig Beathra & ro gell Eocho Brec do Chormac co m-beidis a cland fo chis do, conad airisin do


p.4

dleised comarba Cormaic Sil Eogain meic Echach meic Nathi & cland Guaire meic Colmain & Cenel Setna & Sil Aeda Gabalfhada diata in naem-chailleach .i. Sarnad ingen Aeda Gabalfhada & cenel Chindgamna & Sil Aeda meic Cobthaich dia ta cenel Aeda na h-Echtgi. Dleised immorro Cormac cuaird & cis na tuaithi-sin uili co n-deachaid h-i faill.

Is andsin ro slechtad clandmaicne Thresi ingine Nad Fraich do Cormac. Is andsin tuc Feidlimid mac Amalgaida roga feraind o Muaid co h-Innis Iarthair .i. Innis Geidi do Cormac & asi roga ruc in reicleis do thaib bona na Muaidi & ba leis in fearand ar ar-suigsed meic Draidin & espoc Muireadaich. Tuc dono Feidlimid a deichmad do Chormac & ro beandach Cormac h-e conad do thorad na beandachtan-sin Cormaic & beandachtan Brigdi i senud Chilli Nemeda i m-Maig h-Ae ro gen Aedan mac Gabran rig Alban & Branndub mac Echach rig Laigen o Feideilmdirg ingin Feidlimid meic Amalgaid ri Muaidi & ba mac do Ailill Inbanda rig Connacht & is eisen in ceathramad rig do-thairrngir Colam Cilli co fuidbead nemh as a rigi .i. ar an derg-martra a n-deachaid i cath Chuili Conairi. Maith ro bai Cormac itir chloind Amalgaid co ro fhaisead fri Cumaine Fota mac Mugaine molbthaichi & re Mo Nenoc & re Dirbilead ingen Cormaic meic Bricc meic Echach Mend meic Nathi meic Fiachrach & re h-easpbuc Muireadaich & re h-Eotaich & re Meachair.

Is andsin tuc a rath & a rigi o Cloind Amalgaid a chul do thobairt re n-deoradaib & is e Cormac ro fhacaib tradad forro ar cach lo co brach. Do-luid Cormacc ar sin do rochtain Cloindi Cein risin m-brathair-se & risin duchus do-bi do riu & is e ba rig ar Cloind Chein in tan-sin .i. Diarmaid mac Findbairr senathair Taithlig meic Cind Fhaelad eisidein, is e ba rig na tri Luigne & Corco Tri Cloindi Flaithusa & Gailenga. Is andsin tarla Cormac & Diarmaid mac Findbairr ac Raith Tri Luigne & ro fear failti fris in cleireach & ro gell-son moran do & tucsad screball cumaili cacha tuaithi do cacha bliadna .i. tri ba & timthacht cach rig do-gebad rigi do cloind.

Is andsin ro eirich Niall mac Findbairr meic Fhidchuiri meic Airt Chirp senathair Conamuil dar mac cruimthir Nathi & do-slecht do Chormac & ro thairrngir in cruimthir craibtheach .i. Dathi mac


p.5

Conamla andsin & Feichin & Luaithrind ingen Failbi meic Indlatha & Mo Bi Clairineach mac Uainidi ingine Findbarr siur Diarmada. Do-chualaid dono Aedan mac Colmain a fuair Cormac d' onoir & tanic do dichur Cormaic & ad-bert aroili comad h-e Fidchuri mac Airt Chuirp & tuc fearand d'Aedan & adubairt Aedan re Cormac Tir Luigne do fhacbail & adubairt:‘ in do Leith Cuind tu, a Cormaic?’ ar Aedan, & adubairt Diarmaid: ‘beirmaid sib araen acalad. Bendacht fort da chind,’ ar Cormac, ‘& ni bia forlamas rig do sil acht rig coicid.’

Is andsin ro fhacaib sairi Cloindi Dungalaich meic Thaichlig la Luigni & ad-bert Cormac na coisenad a mainchine re h-Aedan & adubairt comad baili cosma egcraibtheach a chathair dia eis & rob fond gadaide & sladaiged acud, ar Cormac re h-Aedan & mna mi-genmnaidi id baili tar th' eis. Et dliged Cormac cain aile do leicc & do losaid & screball cacha meic & cacha h-ingine do Cloind Diarmada & Neill & Cenel Conamla & Cland Dungalaich. Do-fhacaib Cormac Luigne & facais bendachtain acu & gan foireicin a m-bidbad fortho acht co traiscidis ac Cormac cona braithrib .i. Emin & Culan & Diarmaid & Cormac.

Timaircis Cormac iar sin & leiccis maccu Thresi .i. Feidlimid in rig & Aengus & Eochaid & Enda & Cormac & Eogan Corrdub no co rancadar-sen co Turlach da Thres .i. Turlach in chadaich & do-riachtadar clanda Cein & Fraech mac Idin & Athracht ingen t-Sarain & ro gnisedar sin & Cormac aentaich & cadach itir macaib Amalgaid & Luigni & ro gellsad na naim cumad moch-saeglach & comad ifearnach inti ro millfead in cadach-sin.

Cadach Sil Eogain immorro & Cloindi Cein tair i Midi do-roindi Cairnech mac Luigthich eisen itir Muirchertach mac Earca & Sil Taidc meic Cein i Midi (?) & mar do-rondad oc Mael Chonaill cadach fri Luigne ac in Turlach cedna do-rondad, daig ro bai teal-chomrac naem for thri isin chetna.

Cenel Feidlimid tra is la Cormac a n-urmainchindi & Cenel Treisi; meic Laegairi meic Echach Bricc & Cumaine ingine Dimae ro scar Cloind Oirmedaig meic Baedain re Cormac. Ba le Cormac Sil


p.6

Enna & Sil Fheargusa & Sil Aengusa. Tri meic Conaill meic Finain meic Airmedaich sin meic Cormaic meic Aengusa meic Amalgaid meic Fhiachrach. Domendach mac Airmedaich is e ced duine ro scar fria Cormac a mainchine & do scuch fri Cummin & fri Brenaind & ita a digu do-sin.

Is andsin tainic Dai mac Enda meic Amalgaid uair is e ba h-oici do Cloind Enna. Ceithri meicc Enda Airdchind meic Amalgaid .i. Dai in sosar. Tainic Dai mac Enda co h-Indbear Mbuada frisin abar Muaid on Amalgaid aniu, ba mor in buaid di cor ana h-indber fuair Parrthalon mac Sera iasc ar tus i n-Erind & do-rala Cormac na fharrad co ro beandaich h-i re naemaib Cloindi Fiachrach. Is ac Indbear Mbuada ro gabsad na ced iascaireda iascach fos .i. triur iascaired thainic i n-Erind ar merochad fhairrge .i. Cap & Laigne & Sluasad & ro beandachsad in cuan & ro beandach Parthalan & Neimid h-i & is i in naemad senaband h-Erend h-i & ro beannach Colam Cilli & Brigid & Caindeach mac Luthaich & meic Draigin & ro beandach espoc Muireadaich beos Inbear Mbuada.

Tainic Dai andsen co Cormac & se ac denam aifrind & nir lam dul 'na chend & tuc a bel re lar ar umla do Chormac & ro gfoillsiged sind don cleireach & do-chuir a liachtreoir ara chend & tanic chuici & do thoirn do. ‘Is maith sin a meic,’ ar Cormac, ‘& biaid buaid cleireach & laech uaid dot eis & is taesca-so in ro beandaich Padraic.’ Ocus is e Cormac dlised mainchine Cloindi Dai meic Enna on bendachtain sin Cormaic. Ro ergedar forgla cleireach & espoc on Amalgaid .i. h-Ua Mail Fhogmair .i. Cland Aengusa meic Conaill meic Cellaich meic Cormaic meic Fearadaich meic Finain meic Dai meic Enda meic Amalgaid.

Baedan mac Eogain meic Murchaid in coiced mac d' Eogan tainic-sen a n-diaid a braithreach i Leath Chuind & ro gob-se fearand & ro fhosaig cill & eglais itir Cloind Sogain meic Fiachrach Araidi & rucsad Cenel Deicill a mainchindi do cu n-nus-ruc Cuan & Colman uada & ro ansad Cland Scoba & Sil n-Doiriden ris & tucsad ferand do co nus-rucsad meic Diarmada meic Thomaltaich uad & cor cursead Sogain da fearand iad & rucsad dono a fhearand o Baedan &


p.7

ro claechloidsed dono ainm do Chill Baedain .i. Cell Scoba ad-beraid meic Diarmada ria o sin inall.

{folio 62a}Briathair Cormaic cona briathrib naem & Cloindi Eogain archena & Cloindi Laegairi & espoc Muredaich & Cloindi Fiachrach andso.

Is andsin ro gob tnuth & formod naeim-cloindi Fiachrach risin oilithrech .i. fri Cormac. Is andsin ro chuir meic Laegaire Lon mac Conaill meic Fheargusa do fuagra do Cormac in tir do facbail & do-rindi Lon anni-sin & ro mallaich Cormac Lon & do-luid Lon co rainic Sliab Botha do thaib Ruis Argaid & ro chodail andsin & aduadar coin alta h-e conach roibi da sil ara slicht tresin mallachtain-sin Cormaic acht in carnn cloch ro cuiread ar a chnamaib. Is andsin tanic Cathisach o b-fuillid h-I Chathasaich Chilli Ardub da fhocra fon cuma cetna & is ed ro raid: ‘am duine dis deireoil,’ ar se ‘& ni dom deoin tanic chucad re toscaib Cloindi Laegairi & ro bad fearr lium nach tisaind and,’ ar se. ‘Bid dis deireoil chaidchi,’ ar Cormac, ‘& na tistar triar chaidchi & meiditir da abaind leat & red chloind & in tan coneir neach leat neach uaid. Cell Ardub a baili & I Chathasaich Chilli Ardub sil in duine-sin.’

Tanic dono Deiric mac Airmedaich da indsaigid & cloch ina durnn; ‘in chucam-sa ro gabuis in cloch-sin?’ ar Cormac. ‘Ni chucad,’ ar Deiric, ‘& is leat bias m' urchar-sa a n-agaid do namad.’ ‘Buaid n-urchair & amais fort fein & ar fearthinaid,’ ar Cormac, ‘& maidm re h-Uib Amalgaid mad h-e fearthinaid diubraices in ced-urchar and & comaillther sin beos h-i Deiric & h-i Mail Conairi & h-i Mithigen o Maig Gamnach bail ar bendaích da rig .i. Sodelb.’ A cain & a primidin is la Cormac sin uile. Is h-e Cormac ro leasaich galar Aengusa meic Conaill meic Finain meic Conaill otait muinter Muiredaich .i. taisich in Lacain la h-Uib Amalgaid dia roibi Dicell Dasachtach a Sid Buda ingine Buidb Deirg ac leanmain Muiredaig meic Aengusa meic Fheargusa cor chuir Sadb ingen Fiachrach Find otait h-Ui Fiachrach Find la h-Ui n-Amalgaid bean Aengusa meic Fergusa mathair Muireadaich a mac ar comairci Cormaic & tuc in rigan beo & marb a meic do Chormac ara slanugud. Is andsin do-rindi Cormac urnaichi fri Dia & ro slanaiged in mac-sin Muireadaich andsin.


p.8

Do-fhacaib do buaid n-urlabra & soncethra & cend sidha & comairli da Ib Amalgaid & da Ib Fiachrach. Tuc son dono do Chormac ech & errad cacha rig taiseich do Cloind Muireadaich & cain cacha leicci & cacha loisdi & screball cacha duine; buaid ech & con & dalta la muintir Muireadaich do chind riara Chormaic co brath & a comarba da eis.

In la ro fothraicfaidis Cland Muireadaich i n-dabaid Cormaic cen dul d' oigid gona iar sin & in ben do cloind cetna do-ragad i n-dabaig Cormaic a roga tochmairc di 'na tir fein & gan eg do ban-oigid acht co facad a h-errad ar bord na dabcha ac Cormac; buaid n-eladna uaidib & gaiscid & dith co h-aen leo dia n-disliged Cormac a n-eachtraind do thraethad. Cland Muiredaich meic Aengusa & cland Feargusa meic Conaill meic Finain meic Conaill meic Fearadaich meic Cormaic meic Aengusa meic Amalgaid meic Fhiachrach is le Cormac a cain.

Finit.