Electronic edition compiled by Beatrix Färber, Philip T. Irwin
Funded by University College, Cork and
Professor Marianne McDonald via the CELT Project, formerly CURIA
2. Second draft, revised and corrected.
Extent of text: 16475 words
Distributed by CELT online at University College, Cork, Ireland.
Text ID Number: G100028
Availability [RESTRICTED]
Available with prior consent of the CELT project for purposes of academic research and teaching only.
CELT: Corpus of Electronic Texts
The present text represents even pages 22-286 of the volume. Editorial preface, introduction, and translation have been omitted. Corrections on the Errata slip were integrated into the digital edition. The original text ended with the end of section XXIV. The text following section XXIV is contained in an appendix; it includes wonders of the Island of Britain and the Isle of Man; a tract on Pictish history (XXVII to XXIX) with a poem in section XXX; an abridged translation of Bede's History; and the Legend of St Cairnech.
Text has been checked and proofread twice using NSGMLS. All corrections and supplied text are tagged.
The electronic text represents the edited text; errata have been integrated and rendered . Todd's additions to the text supplied from other witnesses are tagged . Where Todd restored the text from various witnesses, rather than from one witness in particular; this is tagged . Place names, personal names (including established epithets) and names of days and months are capitalized. 'Naem' and 'Patricius Sanctus Episcopus' used as a title, 'Tigearna' used as a vocative, and 'Eclais' used for the Church as an institution, are capitalized. The ocus sign has been rendered &. 'Dalriatai' and 'Corcomruad' are rendered 'Dal Riatai' and 'Corco Mruad' according to CELT practice. Any letter with an horizontal stroke is rendered &[the letter]macr; in the SGML file. Spelling of definte article and preposition i (written as one or two words in the text) is normalized to is in, is na.
Soft hyphens are silently removed. Words containing a hard or soft hyphen crossing a page-break have been placed on the line on which they start. Initial nasalization, t- and prefixed h- have been hyphenated off, except in non-native proper names and Latin words. Notae augentes -sa, -se(a), -si(u) have been hyphenated off.
div0=the history; div1=the section within the Historia; paragraphs and page-breaks are marked.
Dates are not tagged.
Personal names, collective names and placenames are not tagged. Neither are names of professions and social roles. Numbers are not tagged. Such tagging is envisaged in a future edition. In Roman numerals, especially common in AD dates, the suprascript o of the hardcopy edition has not been retained.
This text uses the DIV1 element to represent the Historia.
Created: By (an) unknown author(s) in Irish monastic scriptoria. Date range: Early medieval period.
Beatrix Färber (ed.)
Beatrix Färber (ed.)
Beatrix Färber (ed.)
Julianne Nyhan (ed.)
Peter Flynn (ed.)
Beatrix Färber (ed.)
Beatrix Färber (ed.)
Beatrix Färber (ed.)
Beatrix Färber (ed.)
Philip T. Irwin (ed.)
Philip T. Irwin (ed.)
Students at Department of Irish History, UCC (ed.)
Students at Department of Irish History, UCC (ed.)
Britonia insola a Britinia filio Isocon dicta est .i. o Britan rater inis Bretan, no atberaid araile gomad o'n ti as Brutas no ratea .i. an ced consal ro bai a Romancaib. Albion imorro ro b'e ced ainm indsi Breatan. Ocht ced mile cemend fot indsi Breatan. Da ced mile cemind ina lethet. Ocht prim-cathracha .xx. indte, & ate andso a n-anmanda do reir eolach Bretan.
Caer Gortigernn. Caer Grutus. Caer Mencest. Caer Luill. Caer Medguid. Caer Colun. Caer Gusdirt. Caer Abrog. Caer Caradog. Caer Brut. Caer Machod. Caer Lunaind. Caer Oen. Caer Irangin. Caer Pheus. Caer Don. Caer Loninoperuisc. Caer Grugan. Caer Sant. Caer Legun. Caer Gnidiud. Caer Breatan. Caer Leiridoin. Caer Pendsa. Caer Druithgolgod. Caer Luiticoit. Caer Urnocht. Caer Eilimon.
Isit imda a cathracha genmota sin, diarmedhe a ratha & a caistel cumachta. Ceithri ceinela aittreabaid inis Breatan, .i. Gaedil & Cruithnig & Breatnaig & Saxain. Indsi Guta ria aneas, Abonia aniar etarru & Eire .i. Manaind, & Indsi Orcc ria atuaid. Ascnaid h-Ere seach inis Breatan siar deas co
Diairmithe dno a locha agus a srotha. Da prim-sruth indti .i. Tamus & Sabraind; is forra-saidein seolaid longa & barca insi Breatan co sedaibh & go mainibh indse Breatan uile.
Ro linsat Breatain in n-insi uile ar tuacute;s dia clanaib, o Muir n-Icht co Muir n-Orc & fo allad & airrdercos.
Iar n-dilind tra da randad in doman a tri idir tri
Innisdar imorro a n-analtaib na Romanach. Aenias mac Anacis do tiachtain iar toghail Trai co h-Eatail, & tugasdair
Siluius iardain tugasdair seitig, & ro ba torrach, & adfet do Ascan bean a meic do beith torrach, i. alachta, & ro faid teachta co a mac co ro faidid a druid do tabairt ardmesa ar a mnai co feasad in ro ba mac, nó'n ro ba h-ingean ro teacht. Do coid in druid, & adbert iar tiachtian in druid re h-Ascan conad mac do bai 'na broind; & adbert comad tren, & co muirfead a athair & a mathair, & comad misgneach la cach. Marb tra a mathair dia breith. Ro h-ainmnigead soin .i. Britis, & ro h-ailed iardain.
Britus din mac Silui mic Ascain mic Aeniasa mic Anacis, mic Caipen, mic Essarc, mic Trois, mic h-Airic, mic Idus, mic Dardain, mic Iob, mic Sardain, mic Ceil, mic Polloir, mic Zorastreis, mic Mesraim, mic Caim, mic Nae, filii maledicti ridenteis patrem, mic Nae.
Tros imorro mac Airictondus da mac lais .i. Ilium & Asarcus; is leis ro cumdaiged Ilium .i. Troi; is do ro ba mac Laimidoin, athair Priaim. Asarc imorro athair Capen, Caipen athair Anacis, Anacis athair Aeniasa, Aenias athair Ascain sen, athair Britain exosi .i. Britain misgnech. Is amlaid sin tugasdair ar senoir-ne uasal .i. Guanach, geinilach Breatan a cronicib na Romanach.
Iar n-il bliadnaib iardain, do reir fasdine in druadh, do rala do Britus beith ag saigdeoracht a fiadnaisi in rig .i. a athair, co ranig in t-saiged uada a toll arach in rig, & gor marb in rig fo cetoir ainnsin .i. a athair fein, & co ro h-indarbad son o'n h-Eatail iartoin for indsib mara Torrian, & indarbaid Greig h-e as na h-indsib a g-cinaid Tuirnn do marbad do Aenias. Tanig a Francaib iardain, ocus ro cumdaiged leis Torinis, & nir fuilngead andsin h-e, & tanig iardain a n-inis Breatan, coro gab a rigi, & co ro h-ainmniged in inis uadh, & go ros lin dia claind & dia cined soin. Agus conad h-esin tosach a trebe, do reir na Roman.
Ianus .i. Ian rig na n-Eperda, ise ced rig ro gab Romanchu, agus is uad ainmniger mi Enair. Sadurnd iardain. Ioib iardain. Dardan mac Ioib iardain. Piccus mac Ioib iardain. Funus mac Piccus xx. bliadhan. Ladin a mac .l. bliadhan. Aenias a. iii. Ascan a. xxxiiii. Siluius xii. cona ro
Postomus a rigi Roman xxxix. Britas a rigi indsi Breatan xxx. bliadain. Postomios a brathair a rigi Roman ut diximus. Heile sagart ba flaith mac n-Israthel, & is na comair rugad ind airc is in daire, & tugad fo cedoir.
O gabail Britais go gabail Cruithneach a n-Indsib Orcc d. cccc. bliadhan; & ro gabsatar in trian tuaiscgeartach
Gaedil iardain ro gabsat in rand cetna na Cruithneach, & do ronsat aentaig re Cruithnib a n-agaid Breatan.
Saxain ro gabsat iardain inis Breatan a n-aimsir Marciain in rig. Gortigearnn dna ba rig Breatan ann .i. lucht tri long tangatar as in Gearmain im da brathair .i. Ors & Aigeast go ro dicuirseat Breatnu in imlib na h-indsi.
Ceid fhear do gab Eirind .i. Parrtalon cum mile hominibus .i. mile itir firr & mna, & ro fosbrithear a 'n-Eiri na n-il mileadaib, coras marb a n-aen t-sheachtmain do tam, a n-digail na fingaili do roindi for a pathair agus for a mathair.
Nemead iardain ros gab sen in Eirind. Mac saidein araile Agnomain; ro athtreab a sil re ré cian in Eirind, co n-deachadar co h-Easbain, for teithead in cissa na Muiride .i. na Fomorach.
Uiri Bullorum .i. Firbolg iardain & Uiri Armorum .i. Fir Gaileoin, & Uiri Dominiorum.i. Fri Domnann, sil Nemid annsin.
Ro gab in n-Eirind iardain Plebes Deorum .i. Tuata de Danann
Is iad na fir seo ro briseat cath mor for na muireadaib .i. for na Fomorcaib, & cor thaethsadar rompa ina tor .i. dun ro
Tainig iardain dám ochtair, cona ocht longaib, is co ro aittreabsath a n-Eirinn, & co ro gab rand mor de.
Fir Bolg imorro ro gabsat Manaind & araile innsi archeana, Ara & Ili & Rachra.
Clanda Gaileoin, imorro, mic Earcail ro gabsat Indsi Orc .i.
Seacht meic Cruithnig .i. Fib, Fidach, Fotlaid, Fortrinn, Cat, Ce, Cirig. Ut dixit Colam Cilli
Agus co ro gab Aenbeagan mac Caitt mic Cruithni ardrighe na secht rand. Finachta ba flaith n-Eirenn is in re sin, agus ro gabsat giall Cruithneach.
Roindsed Albain a seacht raind
Cait, Ce, Cireach cetach cland,
Fib, Fidach, Fotla, Foirtreand.
Do cuadar coicfhear imorro, do Cruthantuathib a h-Indsib
Clanna Liathain mic Earcail ro gabsat fearann Dieimtorum & Guer & Guigelle, go ras innarb Cohenda co a macaib a Breatnaib.
IS amlaid seo imorro atfiadait na h-eolaid na n-gaedeal
Roascnadar iarum in Sgeitheagdai co na clann is a n-Affraig, co h-altoraibh na Feilisdinach co cuithib Salmara, & eitir na Ruiseagdaib & sliab Iasdaire, & tar sruth m-bailb tres in Set Muiride co Colamnaib Ercail tar muncinn Gaididoin co h-Easpain; & ro aittreabaid in Espain iardain, co tangadar meic Milead Easpaine co h-Eirind co trichait cuile, co tricha lanamain cach cul, a cind da bliadan ar mile iar m-badad Foraind im Muir Ruaid.
Rex hautem eorum mersus est .i. ro baidead in rig .i. Donn ag
Contensio magna facta est .i. ro fhas cosnam mor eter da mac Milead imon rige co ro sidistar a m-breitham iat .i. Amairgein Glun Geal mac Miled, & ba filid eisiden dna; & is e in sidh do roinde .i. raind Erenn a n-do, & rogab Eber in leath teas, & Eiremon sa leath tuaig; & ro aittreabaid a clanna an n-indsi seo cus andiu.
Breatain tra ro gabsatar in n-insi seo is in treas
Iar n-il aimsearaib tra ro gabsat Romain ard flathus in domain, & ro faedseat teachtaire co h-inis Breatan do cuingid giall & eitire, amail tugsat as gach tir n-aile. Do cuadar imorro na teachta co dimdach gan giall; ro feargaidead in rig imorro .i. Iuil Cesair re Breatnu, & tanig co lx. cuile co h-indbear srotha Tamais. Beallinos imorro ba rig Breatan in n-inbaid sin. Do cuaid imorro Dolabeallus air consul rig Breatan a comdail Iuil Ceasair, & ro teasgda milid in rig; is in amsir sin ro bris donind & anfad a longa, & do rathcuir in rig gan chosgur
Co ro tineoilid o Iuil, & co tardad cath is in fearann dianad ainm Tinuandrum, co remaid roime in cath sin & go ro gab rigi na h-indsi .uii. m-bliadna. xl. re gein Crist, ab initio muindi u.xxx.u.
Iuil dna in ced rig Roman ro gab inis Breatan ro marbad
.íí. Cluid in rig tanaisde ro gab inis Breatan, a cind cheathrachad bliadan agus a ceathair iar n-gen Crist, & do rad ar mor ar Breatnaib, & rainig Inis Orcc iar cor áir a munntire, & iar mor dith a muinntire las in toiseach dianad ainm Caisebeallunus; tri bliadna deg & .uíí. mís a rige, co n-erbailt im Magnantia h-i Longbardaib ag dola do Roim a h-inis Breatan.
Iar .uíí. m-bliadna. xl. ar ced o gein Crist, ro faiseat in rig & in Papa .i. Ealituherius sruithe uaidib co n-ebislib co Lucius co rig Breatan, co ro baisditea in rig, co rigaib Breatan arceana.
.ííí. Suareis in treas rig tainig a m-Bretnaib; is leis do ronad
.íííí. Carausius iardain tanig co crodu do digail Seuir ar Breatnaib co torcair rig Breatan leis, & co ro gab aedgu rig uime tar diden in rig .i. in t-imper; conad ro marb Allectus coraid Romanac, & co ro gab side rige iartain fria re chiana.
.u. Condsantinus mac Constantin Moir mic Ailina ro gab inis Breatan, & adbath, & ro atnacht a Cairsegint .i. Minantia .i.
.ui. Maixim and seisead imper do gab Breatain. Is na aimsir sin ro tindcsnadh consaileacht ag Romancaib, & nir tograd Cesari for rig eile o sin amach. Is a na aimsir Maximin ro bai an t-apstal uas airmindeach .i. Naem Martain; do Gaillia la Uleicsis doboden.
.uii. Maximain ro gab rigi Breatan, & rug sloga Breatain a Romanacaib co torcair lais Gradian in t-imper, & ro gab fein rigi na h-Eorpa; & ni ro leig uad na sluaig rug leis docum a m-ban & a mac nach a fearann, acht do rad fearanna imda doib o tha in loch fil immullach Sleibe Ioibh co Canacuic budeas & siar co duma Oichiden ait a fuil in chros argna, & is iad sin
Gradian imorro, cona brathair .i. Ualentinien a comrigi .ui. bliadna; is n-amsir ro bai in t-espoc uasal i Medolen forceallaid na cathlagda .i. Ambros.
Ualanentinen & Teothas a comflathus ocht m-bliadna, is na h-aimsir ro tineolaid in seanad i Constantin .i. l. ar tri ccc. do srutib do dicur iris Maiccidoin .i. diultad in Spirid Naem; & is 'na aimsir ro bai Cirine uasal sagart i m-Beithil Iuda in t-eidirceartaigh cathlagda.
Gradian ceana mar dubramar & Ualenten h-i rigi co ro rigad Maximen o na mileadaib a n-inis Breatan, & co n-deachaid tar muir a Francaib, & co ro foruaslaigid in rig Graidian tre brath
Maximen & a mac Uictor a comrigi. Martain a Torinis in n-inbaid sin. Maximen imorro ro fadbaigid leis na consalu o etgu rigda .i. la Ualentinen & la Teothas is in treas licc on cathair Eigilia, & ro tamnaiged o cinn is in lug sin. Do rochair imorro a mac .i. Uictor h-i Francaib las in comit dianad ainm Arguba. O tus domain u. m. dc. xc., co sin, do reir cach croinice sin.
IS amlaid sin indisid ardsanta na Breatan .i na. uíí. n-airdrigha do Romancaib for Breatan. Atbearaid imorro Romanaid is nonbhur uaidibh for Breatnaib .i. in t-ochtmad in Seuer tanaisi, atbath ag dul do Roim a h-inis Breatan. Constantin .xui. bliadna i rigi innsi Breatan co n-erbailt. Nai m-bliadna tra ar cccc. do Breatnaib fon cis Romanach. Ro h-innarbsat
Atracht imorro fo cedoir neart Cruithneach & Gaedeal dar broind Breatan & ros innarbsat cos in n-abaind dianad ainm Tin. Do cuadar iardain teachta Breatan i Romancaib co n-duba & co torsi moir, co fotaib for a ceandaib & co seataibh imdaib leo, na ro digladis forro na toisigh Romanchu ro marbad doib. Tugsatar leo iardain toiseachdu & consaluu Romancu & tairngairsit co na luga do gebdais in mam Romanach ciama trom.
Do rochadar iardain na mileada Romancu & ro h-ordaigtea toisig & rigu for inis Breatan, & do codar na sloig iardain dia tigib. Ro gab fearg & torsiu Breatnu ar truma in ciacute;sa & in mama Romanaig leo, co ro marbsat na toiseachu ro badar acu a n-inis Breatan don dara cur. Cu n-erucht acu neart Cruithneach & Gaedel tar Breatnu doridais cor bo truma ina in cain Roman, ardaig a n-dicur uile as a fearann ro b'ail do Cruitheantuath & do Gaeidilaib.
Do cuadar iardain Breatnaig co truag & co dearnamach in aireact na Romanach, as amlaid at fiatar a n-dul & a n-dromanna rompu ar imnáire, & tainig sochraide mor leo .i. sluag diairmithe do Romancaib, & ro gabtha tra rigi & toiseach foro
Tangadar iardain flaiti Roman tar muir cor remaid cath dimor rompo for Breatnu, gor digailsit anair a n-daine forro, & cor lomairgsit inis Breatan im a h-or & im a h-airgead, co rugsat leo a srol & a sirig & a sida & a leasdair oir & airgid, co n-deachadar co m-buaid & coscair dia tigh.
Do rala tra iarsin cath ramraite & iar marbad na toiseachdu Romanducu ba tri la Breatnu iar tocaithim doib fon cis Romanach cccc.tos quadragintinouem annos. Gortigernd mac Gudail do gabail airdrigi Breatan & co tortromta h-e o uaman Cruthneachu & Gaedel & o nirt Amros rig Franc & Breatan Leatha.
Tangudar tri cuile as in Gearmain .i. tri barca for indarba i rabadar na do bratair .i. Ors & Engist o fuilit Saxain; ise seo imorra a n-geinealach .i. Ors & Engist da mac Guectilis, mic Guigte, mic Guechtai, mic Guta, mic Boden, mic Frealaib, mic Fredoilb, mic Finde, mic Freann, mic Folcbhall, mic Gaeta, mic Uanle, mic Saxi, mic Neag.
Britas mac Olonn o tait Breatain in Leatha, mic Eolonn,
Goirtigernn tra ro gabasdair h-i sid a Roman neart Cruithneach, & do rad doib in n-inis dianad ainim Teineth, Roinn imorro ainm Breatnach. Gradian & Aequit i rige Roman a n-inbaid sin. O gein Crist imorro .i. ccc.xluii. annos, & in aimsir in rig sin .i. Gortigernd, tainig Gearman Naem do proicept a n-inis Breatan, agus do rigni Dia fearta agus mirbaile imdha ar in clerech sin in inis Bretan, & ro ic sochaide & dos fug fo baithis & creidim.
Iar tiachtain do Gearman in n-inis Breatan do chuaid do dunad in corad dianad ainm Benli do proceapt do. Tarasdair
Do coid German do dorus na caithrac iar na mhaireach do h-earnaidi agallaim in rig. Is ann sin tanig fear i n-a rith, & sé lan do allas o cind co bond, & ro tairind do Gearman; atbeart
Ro chaith Gearman in la co h-aidhchi a n-dorus in dúnaidh, co toracht an mog cedna. At beart Gearman ris, fomna, fomna na roib neach do'd muindtir is in dun so anocht. Tugasdair fo ceadoir in nonbur mac do bai occa sa dun tall, & rug in cleireach leis dia tig dorisi, & do ronsat uile frithaire. Co tanig teine Dé do nim fo cedoir is in n-dun cor loisc lucht na cathrach eter mnaibh & firu, mili duini ar feirg De & Germain; & is sas cos aniu.
Iar na maireach imorro, ro baisdid in mog ut co n-a macaib & co lucht in tire arceana, ro beandacht Gearman e co n-a claind. Caiteal a ainm, & bad rig e, & badar riga a meic tre
Saxain imorro in n-Inis Teineth, & Gortigernn occa m-biathad & ga n-eitiudh Saxain co caithaigset dar a cenn re Cruithentuath. Oro imdaigidar tra Saxain, foreimidseat Bretain a m-biathad nach a n-eidid, acht ro fogairseat Breatnaig doibh dulas uile.
Ro freagair doibh immorro Engist, fear saige fortge, tuaiceall, foill, ar at connairc se Breatnu co fann gan milida gan arma, is seadh ro raid fris in rig Gortigernn do t-sunrad: Denam deg comarli, tiagar uaind is in n-Gearmain ar ceand milead co rabam sochaidaidhe a n-agaid ar namad. Atbert Gortigearnn a n-dola na teachta ar cenn milead; & do coas; & do rochradar ocht longa deg co milidaib togaide as a Gearmain. Is in loingeas sin tainig a inghean co h-Engist, is iside ba caime do mnaib Lochlainde uile.
Iarsin imorra do rigne Engist flead mor do Gortigernn & dia sluag is in tig rig dianad ainm Centic Elinit; & ni roibe in Saxsain-berla ag neoch do Breatnaib acht ag aen fear. Ro gab imorro ingean Engist for dail na fleidhi .i. fina & siccera a leastraib oir & airgid, comtar mesgda meadarchain na sluaig; do cuaid tra demon i n-Gortigernn im ghrad ingeine Engist, & rola in berlaidh dia saigid dia cuinge d'on rig do h-Engist, & ro raid cidbe cungeas 'na tochra do bearthar do. Ró raid Engist tri comarle Saxan tuctar duind in fearand dianad ainm Congarlona 'sin berla Saxan, Ceint imorro is in berla Bretnuch. Do rad doib
Agus raid Engist re Gortigernd bid misi t'athair & do comarleid & dia n-dearnda mo comarle ni caemsat na cineadaig eile ní duit; & ragar uam-seai Lochlaind ar ceand mo meic & meic seathur a mathur & cathaigsid a n-aigidna namad dorochradar co Mur Gual. Atbert Gortigernd a tocuired, & do cos ar a ceand, & do rochtadar Ochta mac Engist & Ebisa co .xl. long; & ro airgsead Indsi Orcc ic tiachtain a tuaid; & ro gabsat fearanna imda cos in muir Friseagda, .i. in muir fil a leith fri Gaedealu fo tuaid. No teigdis teachta ó Engist ar ceand long fos, & no tigdis sluaig nuadh cacha bliadna cucu, co ro forbarsead, & go ro linsat o Inis Tened co Cantarborg.
Ba beag la diabul de ulc do roinde Gortigernd co tard fair a ingen fein do tabairt, co rug mac do. Do cualaid Gearman Naem sin tainig & cleirech dia muintir .i. Breathnach, do chairiugudh
Ro tocuirisdair iardain Gortigernd cuice da druidh deg, co feasad uathib a ní bo coir do deanam. Do raidsid ris na druidi, Sír imli innsi Breatan, & fo geba dun daingean do'd didean ar in cinél n-eachtrann dia tartaisi do thír & do righe, daig nod múirfid do namaid, & gébaid do tír & do talam tar t'éis. Ro tochleasdair Gortigernd co n-a sluag & co n-a druidib deisceart
Ro laithe teachta uad fo inis Breatan d'iarraidh mic gan athair, & ro sírseat co mag Eilleite a tir Gleuisic, is and sin fuaradar na macu ag imain, co tarla deabaid etir da macam dib, con n-ebairt in mac fria araile, a duine gan athair, ní fhil maith agud edir. Ro h-iarfaigseat na teachta cid dia bo mac in gilla ris a n-abre siud? Atbert lucht na faithe, ní eatamar, ol siad ta
Iar na maireach ro tinolit in sluaig coro marbtha in mac, & tugad co sin rig in mac, & adbert fris in rig, cid ar nam tugad-sa cucaib, ar sé? Ro raid in rig do'd marbud-sa, ar sé, & do'd coscrad, & do cosergud in duin sea do'd fhuil. Adbert in mac cia ro h-incoisc duid-siu sin? Mo draidhe, ar in ri. Gairter alle, ol in mac, & tangadar na druidhi. Atbert in mac riu, Cia ro raid ribsi na cumdaiger in dun so no co coiseacarta do m'fhuil-sea ar tus? & ni ro freagradar. Do eadar-sa, ol se, in ti do'm radsa cucaib dar bar n-aiceodh is e do rad foraib-si in bréag do cantain. Acht ceana, a rig, ol sé, foillsigfead-sa fírinde duid-siu, & fiarfaigim du'd draithib ar tús, cid ata a folach fo'n n-úrlár so in ar fiadhnaisi. Ro raidsead na druidi noch n-eadamar ar siad. Ro eadar-sa ol sé: atá loch uisce ann; féachar & claeter. Ro claeded & frith in loch and. A fhate ind rig, ar in mac, abraídh cid ata im medon in locha? Ni fheademar, ol siad. Ro featar-sa, ol sé, atáit dá clar cisdi mora ann in n-agaid a n-agaid, & tucthar as iat; & feagtar & tucadh as; & a druidhe, ar in mac, abraídh cid ata etir na clar leastraibh ud? ni eademar, ar siad. Ro feadar-sa,
Iartain tra atracht Gorthemir coscrach, mac Gortigearnd, co na brathair, .i. Caitcearnd, in n-agaid Engist & Orsa, & ro cathaigseat Breatnaig maraen riu co h-amnas, co ro
Ocus do ro rad Goirthemir ceithri catha dóib, .i. cath for bru Deirgbeint & cath for bru Rethenergabail & is ann do rochair Osra & Catigernn mac Gortigernn, & cath for bru Mara Icht, & taifnigther Saxain co a longaib muliebriter, & cath for bruaigh Episfort. Marb imorro Gortimpir iar n-aimsir m-bic ocus a dobairt fria Breathnaib gar ré n-ég a adnacail for bru mara, & ni ticfaitis guill etir in indsi iardain. Ni dearndsat Breatain in ní sin. Adracht neart Saxan iar sin, ar ba cara doib Gortigernd ar daig a mna.
Do rala imorro, iar n-eg Gorthemir & iar sídh Engist & Gortigernn, do ronsat Saxain meabail sor Breathnaib, .i. Breatain & Saxain do tinol in n-aen baile amail bid do sid .i. Engist & Gorthigern fo comlin gen armaib ac cachtar n-ai dib, act tugsat Saxain sceana eturra & am maelana, & ro marbsat na Breatnaig badar annsin uili ocht Gortigearnn na aenar, & ro ceangladar Gortigearnn, & do rad trian a fearaind tar ceand a anma, .i. Allsaxan & Sutsaxain & Mitilsaxan.
No forcanad imorro Gearman in dí Gortigearnd co ro léiged a mnai .i. a ingen. Ro teith & ro folaig ré n-Gearman is in fearann dianad ainm Goirtigearnmain, & do chuaid Gearman co clercib Breatan, & ro bai cetracha la & aidche ann; & do chuaid arisi Gortigearnd for teiched na clereach co a dun, & do cuadar na diaig, & ro badar tri la & tri h-aidchi annsin in n-aine; & ro loisc teine De do nim in di Goirtigearnn and sin co n-a h-uile muinnteri.
Robadar imorro, tri meic oca .i. Gortimper, is esidhe ro cathaid fri Saxann; Caitigearnn; Pascannt, is do side do rat Ambros ri Breatan, Bocuelt & Gortigearnmain iar n-eg a athar; Faustus Noem, mac a ingene, & Gearman ro m-baisd & ro n-ail & ro forcan; & teachtaid in cathraig for bru srotha Raen. Nemnus adbert so.
Fearmael fil anosa for fearann Goirtigerndmain, mac Tedubre,
Padraic tra in n-inbaidh sin i n-daire i n-Eirind ic Miliuc, & is is in aimsir sin ro faideadh Pledius cum n-Eireann do proicept doib. Do cuaid Padraic d'foglaim bo deas, co ro léig in canoin la Gearman. Ro h-indarbad Pledius a h-Eirinn, & tanig co ra fogain do Dia i Fordun is in Mairne. Tanig Padraic do cum n-Eirind iar foglaim, & ro baist firu Ereann. O Adam co baithis fear n-Eireann, u.m.ccc.xxx. Fearta Padraic do indisin daib-si a firu Ereann, is usce do loch annsin, & is
Ro gab tra neart Saxan for Breatanib iar n-eg Gortigearnd. Ro gab Ochta mac Engist, rigi forro. Ar a uidi no cathaigid Artur & Breatain riu co calma, & do rad da cath deag doib, .i. in ced cath in n-indbear Glein; in tanaiste & in treas &
In ced ingnad indsi Breatan Loch Lomnan; lx. inis ann; lx. carrag & lx. sruth ind, & aen sruth as, .i. Leamain.
In t-ingnad tanaiste, indbear srotha Tranon ar linadh ó bonn fria aen tuind, & traig amuil cach muir eile.
In treas ingnad, na h-uisce teindte.
In ceathramad ingnad, tobar salaind indte.
In cuicead ingnad, da builg uaineinte inber Sabrainde; do
In .ui.edh ingnad, Loch Heilic cen uisce ind ná ass, & ceanel sain éisc ann cacha h-airde, & ni soich do duine acht co glun; .xx. cubat ina fad, & 'na lethead; & bruacha arda ime.
In .uii.mad ingnad, ubla for uindsind ag sruth Goais.
In t-ochtmad ingnad, fochlaid fil i tír Guent & gaeth tri bith as.
In nomad, altoir fil h-i Loingraib, fuilngid é in aér comaird cide fir o talmain suas.
In deichmead ingnad, cloch fil for carn in Bocuilt, & a tealtad con Artuir indte; & cid bearar fon doman fo geba for in carnd cenda.
In .xi.ad ingnad, fil adnacul i fearann Argingi, tan .uii. traigi, tan .x., in tan .xii., in tan a cuic deag ina fad.
In dara ingnad deag, cloch for eas i m-Brebic.
In treas ingnad deag, bro for bleith do greas im Machlind, i Cuil, act Dia Domnaig, fo talmain imorro do cluintear.
Ata tipra in grain im Meadon, .i. tipra o silenn gran can anad.
Ata dno ann tibra ó m-brúchtad cnaime en do ghrés 'sin tír chétna.
Atait dna eoin diairmide ann in araile carraig, & lait fo'n muir amail bid i n-aer.
Ata dna bairrneach for carraig inte, .i. bairrneach oc Ceoil tricha mile cemenn on muir.
Atá dno glenn i n-Aengus, & eigim cacha h-aidchi Luain and, & Glend Ailbe a ainm, & ni feas cia do gni fuith.
.i. in ceadna, traig cen muir.
In tanaísdi, ath fuil foda o'n muir, & línaidh in tan línas muir & tráighidh in tan traigis muir.
In treas, cloch imtigeas a n-aidcib ata i n-Glind Cindenn, & cia foceardar im muir no i n-eas bidh for bru in gleanda cedna.
A tir Traicia tra tangadar Cruithnigh, .i. clanda Gueleoin mhic Ercoil iad. Agathirsi a n-anmanda. Seisiur brathar tangadar toiseach, .i. Solen, Ulfa, Nechtan, Drostan, Aengus, Letend. Fatha a tiachtana .i. Policornus, ri Traigia, do rad gradh da siuir, co ro triall a breth gan tocra. Lodar iar sin
Anais seiser dibh os Breaghmaigh. IS uaidibh gach geiss, & gach sén, & gach sreódh, & gotha en, & gach mana. Cathluan ba h-aird-ri orro uili, & is é cet rí ro gab dibh a n-Albain; lxx. righ dibh for Albain o Chathluan gu Constantin, & is é Cruithneach deidheanach ros gab. Dá mhac Cathluain .i. Cathmolodhor & Catinolachan; in da churaid, Im mac Pirn, & Cind athair Cruithne; Crus mac Cirigh a milidh; Uaisneimh a filidh; Cruithne a ceard; Domnall
Do chuaid o macaib Milead Cruithnechan mac Lochit, mic Ingi la Breatnu Foirtren do chathugud fri Saxain, & ro chosain tir doib Cruithentuaith, & anais fen aco. Acht ni badar mna leo, ar bebais bandtrocht Aban. Do luid iarum Cruithnechan for culu do cum mac Miled, & ro gab neam, & talam, & grian, & esca, drucht, & daithi, muir, & tir, cor ba do maithriu flaith forro co brath; & do bert da mna dec forcraidi badar oc macaib Milead, aro bate a fir is in fairrge tiar ar aen re Donn; conad do fearaib h-Erind flaith for Cruithnib o sin dogres.
- CRUITHNIGH cid dos farclam,
i n-iath Alban n-amhra,
go n-a m-brigh bil beldha,
cia tir as nach targa?- Cia fochonn fos ro gluais,
o crichaibh in chogaid?
fri snim tond tar sreathar,
cia lín long do lodar?- Cia slondud fria tiachtain
do riactain na rige?
as a n-airm fadhein,
is cia n-ainm a tire?- Traicia ainm a tíre
go síre a séolta
iar na tairchiul teachta,
a n-airthiur na h-Eorpa,- Agantirsi a n-anmann
am rand Ercail-itbi
o cearptardi a cuctlí
atbertar cid Picti.- Picti in aicme at raibh
ros taitne teacht muir,
gan gnim n-deireoil n-dodchaidh,
sil n-Geleoin mic Ercoil.- h-Uadibh seisear brathar,
fri lathar gan liun,
do serc bladh go soadh,
in seachtmadh a siur.- Solen, Ulpha, Nechtain,
Drostan dechtain dretell,
a n-anmand a n-aebdus,
Aengus agus Leithend.
- Lan ri Traigia treabhtha
do dechra a siuir sochla,
ro bo damna deabhtha,
gan tarba gan tochra.- Tangadar lea in deigh-fhir,
o thiribh, o thredaibh,
luct tri long co lormudh,
nonbhur ar trí cédaib.- Cingset seach tuind crichi
Frangcu, fiachu failgis,
gnid cathraigh airm aiblis
d'iar ba ainm Pictabis.- Pictabis a Pictis
atbertís a cathraigh,
ba slonnud slan sochraidh
iarum dar sin rath-múir.- Ri ro char a siuir,
tré gliaidh go n-ghairge,
di foconn a ferge,
a d-tothfund for fairge.
- For tracht mara meadhbhaidh
long lelaigh lucht lathair,
anais ar a feisiur
acin seisead brathair.- Badar in Pictaue,
go n-graine dia n-glenail,
a n-ainm ro bo aedha,
airm irraba Elair.- Elaid ass a chéle,
co n-dene fo diúd,
cind da lá gach lachtu,
atbath accu a siur.- Seach Breatnaibh 'na reimim,
co h-Erinn na h-aine,
ro toghsat a tindremh
gobhsat Inber Slaine.- Slaigseat sluagh Fea foghlach,
dia fognam i nemni,
tria glundu garga
i cath Arda Leamnacht.
- Laich angbaidhe, aimble,
fea faidbhe fudar,
gona danaibh go n-dechraibh,
do Bhreatnaib a bunadh.- Ba marbh nech no theigdis
acht teilgteis a fhuile,
go bom tru doenne,
cidh cu nó cidh dune.- Drui Cruithnech in cardais,
fuair ic amtis amlaidh,
lemlacht is innalad
fri thamadh for talmain.- Tuctha tainte treabh-clann,
la Cremhthand coir cenn-balc,
co tomhlacht an aicmidh,
for faicthi Ard Lemnacht.- Slaigsead sluaigh Fea faebrach
gan trebad is gan torad,
ro chobhradh dia n-dith gliaidh,
Cremthand Sciathbel scorach.- Sguirsit ann in Cruithnigh
for tuirtibh tri maighe,
comdar ecla faebair
na Gaeidil go n-gloine.- Gar iar sin go n-apad
cethrur blathach brathar,
Solen, Neachtan, Drostan,
Aengus, fosdán fathach.- Ro faith a n-deas Ulfa,
iar n-urchra a charad,
in Rachrand i m-Breagaibh,
and ro mebaid malairt.- Morthar occa Cathluain,
nir bo truag in t-aire,
do rig foraibh uile
ria n-dul a tír n-aile.- Ar asbert friu Erimon
as in Erind sechtar,
ar na dearna deabaidh
immon Teamair tectaidh.- Tri cét ban do breatha,
doibh ros tetha tlathaigh,
cidheadh ro bo tuachail,
gach bean go n-a brathair.- Batar ratha forro,
fridh rennu fri dire,
conidh soire a máthar,
rus gnath gabh in righi.- Rerdair as in Erinn
ina reimim rath-glind,
gan muréir gan marc-luagh,
im Cathluan mac Caitmind.- Catmolodhor cnap-cruaidh
is Cathmachan gluair,
bhadar gilli glordha
dá mac chróda Cathluain.- A coraidh cruaidh comhnart
ba trom balc a tairm seam
Cing cocerrnn dia cerrn-seomh
Im mac Perrnn a n-ainm-seomh.- H-Uaisem ainm a filidh
no síred in sed-gin,
ro bo rus dia milidh
Crus mac Cirigh Cetlim.- Cruithne mac coir Cínca
doibh ro thincha tochmorc,
co tuc banntracht blath-ghlan
dar Athmagh, dar Athgort.- Anait dibh a n-Ealga,
go lin cerda is curach,
nad cesead for Breagmach
seisear demnach druadh.- Druidheacht is idlacht, maith,
in ailc min glan mur glan,
barc dibeirgi, duain gil,
is uaidib ro munadh.- Moradh sred is mana,
raga sin, am sona,
gotha én do faire
cairi gach ceol cona.- Cnuic is coirthi ar chora,
cen troga tuath taille,
tuargaibset a tindrem
sund a n-Inber Bonni.- Ba h-eadh lodar uaindi
go n-gluaire na gríbhe,
ima taigh co trene
i tir maiseach Ile.
- Is as gabsat Albain,
ard-ghlain ailes toirthiú,
cen dith lucht la trébtu
o crich Chat co Foircu.- Ros bris Cathluan cathu
gen tachu cen techtu
nír bo ingarg tuchtu
co ro marbh Breatnu.- Ba de gabsat Albain,
ard-glain talcain tlach-mín,
co n-imad Amlaebh
co Cinaeth mac n-Alpin
- Ar creachadh n-ard n-aichnidh,
for aithchib cen uchneim
ní celldar in cochlaigh,
as de adberar Cruithnigh.- Coeca rig cém crechach,
mar aen de sil Echdach,
o Fergus ro fíríd
co Mac m-b rigach m-Bretach.- Se riga ar se deichibh,
dibh fri feithim fuil crech
carsat sithe suichlech,
gabsat righe Cruithneach.Cruithnig dos forclam.
Cruithne mac Cinge patar pictorum habidann in aca insola .c. annis renebait; .uii. meic ro teacht; ate ann so a n-anmand .i. Fib, Fidach, Foltlaig, Fortrend, Caitt, Ce, Circing.
Circin .lx. annais regnau.
Fidach .xl. annis r.
Fortrend .xl. annis r.
Foltlaid .xxx. a. r.
Gatt .xii. a. r.
Ce .xu. a. r.
Fidbaiid .xxiiii. a. r.
Geide Ollgothach .lxxx. a. r.
Oenbegan c. a. r.
Ollfinachta .lx. a. r.
Guidedh Gaeth Breatnach .l. a. r.
Geascuirtibont [...] .xxx. and uad, & Bruige ba h-ainm do gach aen fear; & renauerunt Hiberniam & Alboniam per .cl. an. uit inuenitur i leabraib na Cruithneach.
Bruide Pante ainm in ced Bruide.
Bruide Urpante.
Bruige Leo.
Bruigi Gant.
Bruide Gund.
Bruige Urgann.
Bruide Urgaint.
Bruigi Fet.
Bruide Urfexir.
Bruigi Feoir.
Bruigi Cal.
Bruigi Urcal.
Bruigi Cint.
Bruigi Arcint.
Bruigi Fet.
Bruigi Urfet.
Bruigi Ru.
Bruigi Eru.
Bruigi Gart.
Bruigi Cinit.
Bruigi Cind.
Bruigi Uip.
Bruigi Uirup.
Bruigi Gruith.
Bruigi Urgrith.
Bruigi Munait.
Bruigi Ur.
Bruigi Gidgie.
Bruigi Crin.
Bruigi Urcrin.
Bruige Urmain.
regnauerunt, .cl. ann. ut diximmus, & ro bai Alba cen rig fria re uile co h-aimsir Gud, cet rig ro gab Albain uile tri comairli no ar eigin.
Atberait araile comad h-e Catluan mac Caitming no gabad rige ar eigin i Cruitheantuaith & a n-Eirind .i. lx. bliadain, & iarsin ro gab Gud .i. l.
Taram .c. an. regnauit.
Morleo a. .xu. a. re.
Deocillimon .xl. an regnauit.
Cinioiod mac Airtcois .uii. a. r.
Deort .l. a. r.
Blieblith .u. a. r.
Deototreic frater Tui .xl. a. r.
Usconbest .xx. a. r.
Crutbolc .uii. a. r.
Deordiuois .xx. a. regn.
Uist .l. annos r.
Ru .c. an. r.
Gartnait .iiii. ix.1 a. re.
Breth mac Buithed .uii. a. r.
Uipo Ignauit .xxx.
Canatulacma .iii. annis r.
Uradach Uetla .ii. a. r.
Gartnait Duipeir .lx. a. r.
Tolorc mac Aithiuir .lxxu.
Drust mac Erp .c. regnauit, & .c. catha ro gein. Nonodecimo anno reigni eius Patricius Sanctus Episcopus ad Hiberniam peruenit.
Tolorc mac Aniel .iiii. a. r.
Nectan Mor Breac mac Eirip .xxxiiii. a. r. Tertio anno
Dartguitimoth .xxx. a. reg.
Galamarbith .xu. a. reg.
Da Drerst .i. Drest fi. Budros .xu. annis regut. út.
Derst fi. Girum solus .u. a. r.
Galum Cenamlapeh .iiii. a. r.
Gartnait fi. Girom .uii. a. r.
Cailtaine fi. Girom anno r.
Talorg f. Murtolic .xi. a. r.
Drest fi. Manaith uno a. r. Cum Brideno .i. anno.
Bruide mac Maelcon .xxx. a. r. Mochtaauuo anno regni eit baibtizatus est. Esancto Columba.
Gartnait f. Domnach .xi. a. r.
Neachtan nepo. Uerp .xx. a. r.
Cinhoint f. Luitriu .xix. a. r.
Gartnait mac Uiud .u. a. r.
Tolorc frater eorum duodeicim a. r.
Tolorcan f. Enfret .iiii.
Gartnairt f. Donuel .ui. a. r. & deimidium anni.
Drusc frater eius .uii. a. r.
Bride f. Fle .xx. a. r.
Taran f. En Fidaid .iiii.
Brei f. Deirilei .xi. a. r.
Nechtan f. Deirile .x. a. r.
Drest & Elpen conneganaueint .u. a. r.
Onbes f. Urgurt .xxx. a. r.
Breite f. Uugut .xu. a. r.
Ciniod f. Iuuredeg .xu. a. r.
Alpin f. Uuoid .iii. annis regnauit & dimidon regni.
Drest f. Talorcan .i. a. r.
Talorcan f. Drostan u uel .u. deg.
Talorcen f. Onust .xii. & dimidoin a. r.
Canul f. Tang .u. a. r.
Cuastantin f. Uurguist .xxxu.
Uidnust f. Uurgust .xii. an. r.
Drost f. Consatin & Tolorc f. Uuthoil .iii. a. r. conregnauerunt.
Unen f. Unest .iii.
Urad f. Bargoit .iii. a. & Brod .io. a. r.
Cinaed f. Ailpin .xui. a. r.
Domnall f. Ailpin .iiii. r. & Custantan f. Cinaeda .xx. a. r.
Aed f. Cinaed .io. a. r.
Girig mac Dungaile .xi. uel .iii. a. r.
Domnall f. Consantin .xi. a. r.
Constantin f. Aed .xlu. a. r.
Maelcolaim f. Domnaill .ix. a. r.
Cuilein f. Ildoilb f. Constandtin .iiii. a. r.
Cinaed, uel Dub, f. Mailcolaim .uii. a. r.
Cuilein .i. dimidoin r..
Cinaed f. Duib. ocht a. r.
Maelcolaim mac Cinaeda .xxx. a. reg.
Dondchad ua Mailcolaim .uii. r.
Macbeathad mac Fin mic Laig .xui. a. r.
Lulach .u. mis.
Maelcolaim mac Colaim mic Donncaid iar sin.
Britinia insola occiani cui riondam Olbiian nocrat, ocht. c. m. ceimenn ina fad .cc. ina leithead, ina timceall imorro .i. u.m. uii. mogat fo h-ocht ceathracha. Ocht cathraca .xx. it indti, & .u. berla, .i. Saxain berla, & berla Breatan, & berla Cruitneach, & Gaedelg, & Laidean.
Anno .xl. ante natiuitatem Christi .i. ceatracha bliadan ria n-gein Crist, tanig Galus in inis Breatan co fargaib a longa & a sloig in ced feacht, & co fargaib Labianus tribrs rucsom fodeoig gialla indsi Breatan.
Cluids Ceissir in ceathhramad rig iar n-Iuil tanig a n-inis Breatan co h-Inis Orc.
Ab incarndatione Domini clui. Marcus Antonus cona brathair .i. Luicido Aurilio Commodo creidim inis Breatan.
Aib incarnatioine Domini .clxxx.ix. Seuerus Affer Tripolotanus tanig a n-inis Breatan. Leipis ainm na cathrach is in Afraic,
Ab incarnatioine Domini iar n-Iul .cc.lxxx.ui. Dioclistan in treas rig ar trichad iar n-Iuil, & Maximin, tanig in n-inis Breatan. Is na h-aimsir ro gab Carausius rigi Breatan .uii. m-bliadna conad ro marb Alectus, co ro gab sidein rigi, tri m-bliadan, conad ro marb Asclipidotus, & ba rig side re .x. m-bliadan. Dioclisten i n-airter in domain ac ingreim na Cristaige, & Maiscimen ina h-iarthar.
Is in ingrim seo for doman Albain Naem & Aron & Iuil aircindeach catrach Leigonum as an amsir sea adbath.
Constanst ri Breatan athair Constantin mic Eiline .i. carat ban Constanndin, ro scrib Eotrobus conad ann ro gab Constantin rigi ar tus, a n-inis Breatan; daig ro gab a n-athair flatius Franc & Espaine i m-beathaid Dioclistein.
Ab incarnatioine .ccc.lx.iii. Gradianus cetracha rig o Iuil. Is na h-aimsir sidein ro gab araile Maxim rigi Breatan.
Ab incarnatione Domini .cccc.xc.iiii. Arcatusi rigi in domain .i. Toetais in treas rig cetracha iar n-Augustus. Pilacius Brit do gabail irrsi, & do togail na Cristaide.
Ab incarndatioine .G. cccc.ui. Cetri bliadna cetrachad regsin de bliadnaib o h-Eolair rig na n-Gaeth rigad Gradian coraid a m-Breatnaib, & iardain Constanntin iarsin ri o amain incora ina ais o indracus conad ro marb Consatinus comaes tre forconra Honorii. Tanic Constans a mac a mancainde ro gab rigi.
Ro bris tra Roim iardain in milisimo .c. lx. iiii m-bliadan o ro cumtaitead; is e sin crich flathusa Roman for inis Breatan iar .cccc.lxx. bliadan, o ra gab n-Iuil inis Breatan, res dibadar Romanaig imm a miltneach, & nir fargaibseat ogbaid no aes eagna indte, & rugsat Romanaig, & nir legseat uadaib etir. Is airisin do ronsat Gaedil & Cruithnig no da cined comfocraib isen bruid & creith.
Do cuas o Breatnaib co n-ebairt lib co Romancu ar daig cobartha, & durucht milnech calma cuccu dar in n-insi ruacht
Ro faidit na techtaire do aris & do rocht legon do cobair Breatan, & ro caithaigseat fria naibdib Breatan & ro h-atnaigit in clad leo do rig in dala Seuerus; ba do cladaib in fecht sin .i. uii. traigte na leite & .xii. ina airde o muir co muir; a fotim da fuair, & daingniugid amail na tisdis doris dia cobair & lodar as.
Od cualadar Gaedil & Cruithnig amail cona alta fo cairdib do cuadar futib.
Ab incarnaitione .cccc. xx. iii. Teothas iunior post Honorium in ceathramad rig .xl. iar n-Augustus.
ABAS Sarran rigi m-Bretan iartain, & gabais neart Saxan & Cruithneach; & tug do shetígh ingean righ Alban .i. Babona ingean Loairnd mic Eirc; & ni h-í ro naiscedh do acht a siur .i. Erc inghean Loairnd gor trulla la Muiredhach mac Eoghain mhic Neill co h-Erind
Clanais umorro Sarran Babona co ro tuismeadh leó .u. meic .i. Luirig & Cairnech & Epscop Dallain & Caemlach; & atbail iar coscur & iar m-buaidh i taigh Martain.
Luirig, imorro, ro gab iar sin, go n-erecht a neart for Saxana, & con n-era catair foirechneach i uail mainistrech Cairnich .i. a brathair. Muirceartach Mac Erca in tan sin i uail rig Breatan
Techtais geill & neart in tiri annsin, & Cairnech, fri secht m-bliadhna, im mor rigi Bretan, & Cat, & Orc, & Saxan.
Co n-dearna Mac Erca fuillind in peccaidh .i. bean Luiric do tabairt iar cathagad & iar comlengaibh co mor fri righ Frangc, a cosnam a ingene fris, co n-dorchair ic Mac Erca fodheoidh in ingen,
Co n-dernad mor-thinol clerech n-Eorpa co Torinis Martan .i. secht n-espuic .xxx. ar .ccc. ma comarba Peadair, do saighidh Cairnich epscop Toirindsi & Bretan Cornd, & na n-uili Breatnach, do dichur cacha h-eirsi, & do cheartugudh gacha tíri immurt na h-Ecalsa; & adrophart condacht martra in beatha do Chairnech ar rob é a thogha beatha martra; & fuair Cairnech .lll. epscop do thoghmar mar mailli re Cairndech dia n-eletrí, & do choidh in Lien da h-eilithri .i. a dualus Mic Erca & Muireadaigh.
Do luidh Cairndech remhe go Bretnaibh Cornd no Carnticeon, & ro cumdaigead cathoir fo talmain lais ar doigh na faicidh se tir na talumh na h-eoir; cor fuillestair nert & righi Mic Erca ré bliadhna, & co táinic co n-Erind remhe, conadh h-é cét epscop claindi Neill & Temrach, & gor bhé céd mairtír & céd manach Erend, & cétna bretheamh fear n-Erend fos.
Cor chathaidhsedar umorro Fraingc & Saxain dia eis fri Mac Erca, & gor togladh a crich & a cathair ré cian d'aimsir, & gor milleadh crichadh & cumachta na tiri ba neassa do re mete a
.i. Inis Gluair a n-Irrus Domnann, ise a h-aisdi, na cuirp berar inti ni lobait iter, acht fasait a n-ingne & a fuilt & do ber gach aen inti aichni ar a athair & ar a senathair co cian iar n-egaib, & ni lobann cid in feoil arcena cen sailliud inti.
.ii. Loch n-Echach; isi a aisdi, crand cuilinn do berar ind fri secht m-bliadnaib is cloch a m-bi de is in grian, & is iarann na m-bi is in uisce, crand umorro na m-be uassu.
.iii. Tipra Locha Con i Connachtaib; isi a h-aisdi fri sin loch fil na comfocus, cuig troigid eturru do gres, cia forbrid cia sergait in loch sechid-si h-e in cach aisdi dib sin do gres.
.iu. Tipra Gabla Liuin i n-Airgiallaib; isi a aisdi fuilt dar atabar h-it liata fo cetoir.
.u. Tipra Sleibe Bladhma; isi a h-aisdi dia nos fega no dia nos taidlea neach ni an aer i tolad fleochaid co n-dentur oiffrionn & idbarta aicce.
.ui. Tipra Ratha Both i Tir Conaill; isi a aisde fri gach n-duine atos ci, mad fota a shaegul ergid anaird in a aighidh, & fo gni tonngur mor fris. Mad gairit imorro a re fos leci sis do shliac co grian.
.uii. Tipra uisce somblais i taeb in Corainn. Isi aisde in
.uiii. Carn trachta Eothaili; noco luga it chither e in tan is lan ar in tan is traig, & ted muir tar na cairgib moraib na muirbeach impi san chan.
.ix. Cloch fil i Loch Na n-Onchon i sleib i fail Glinni Do Locha; isi a aisde, dia m-buailtear i do flesc tri indsaidi fleochad & grian iarum.
.x Ite annso tri h-ingantai Temra .i. mac .uii. m-bliadan do
.xi. Linn muilind fil i Cluain Ferta Molua; isi a h-aisde na daine no dos fotraic inti ota braigit na linne do gnic lumu dib. Nemircoit ech imorro, ota sin suas.
.xii. Adnacul Mic Rustaing i Ruisech i Cailli Follomain i
.xiii. Macradh o Chailli Fochlad .i. di ingin, Crebra & Lesra a n-anmann; ro labraidset a m-bronnaib a maithrech, & isedh asbertsat, tair a Naeb Patraic & slanaig sin.
.xiu. Sil in Faelchon i n-Osraigibh ata. Aisdi ingnad acu. Delbait iat i conaib altaid, & tiagait iat i conrechtaib, & dia marbthar iat & feoil ina m-belaib is amlaid bid na cuirp as a tiagat; & aithnit dia muinteraib nar sogluaister na cuirp, air dia n-gluaister ni thicfadsum chucu semper.
.xu. Torann mor do taidecht i n-aimsir Donnchaidh mic Domnaill
.xui. Tri h-inganta la Cluain Mic Nois. Fer cen cend fri re secht m-bliadhan. Inte Bucuc a ainm .i. Maeltamain. In dall no ted fon Sinaind co tabrad les escung gach ladra lam & cos do. In t-adnacul fo clas i Cluain beus & ni fess & ni closs do adnacul ann, & fo frith fer mor-ulcach ind, & braena fola derge tairis, barrach uir-beithi do scuabaib cengail ime. Cuig traigi deg ina fhod, & .xxx. troiged do talamh uasu.
.xuii. Loch Laigh i crich Umaill la Connachto do elud siar co muir nad bai de acht a lathrach.
.xuiii. Loch Leibind do suud i fuil fri .ix. de cono rala i pairtib cro amail scamu cet bruithi.
.xix. Fros fola do ferthain i n-aimsir Aeda mic Neill, co frith a pairte cro fola fors na muigib im Cianacht oc Dumu In Dessa.
.xx. In mac becc do labrad i Craeb Laisre dia mis iar na gein coro turcha scela imda.
.xxi. In araili lo ro bui in fili Mac Coisi ic con Boinn como faccaba
.xxii. Da thopur filed i n-Airteraib o Ard Macha sair; marb fo cetoir in tí blaises in dala n-ai. Dia sillter umorro fo tri for sin topur n-aili atraig con baidi in ti na n-deca, conad air nach lamaid daene a tadall act mines tegmad troich.
.xxxiii. Congalach mac Mailmithigh bai in aenach Taillten in araili lo, co faccaid in loing iar san aeor, co tarlaic aen dib gai i n-diaid brattain; tarrasair in gae i fiadnaisi in aenaigh, co tainic duine as in luing ina diaid; in tanro gab a inn anuas is ann rogab
.xxiu. Araili ailitir do Gaidelaib do rala do Toirinis Martain ic tiachtain o Roim, como facca a mathair ic fodail loma & feola do bochtaib in coimded, co tall uaidi forcle in muidi i m-boi in loim, & ro bai ica iarraidh ina fiadnaisi; & ni dechaid in mathair innonn eter acht a Ros Ailithir do rigni a fodail; & ar onoir Martain do rigne, & si Caintigern mathair h-Ui Dangail mic Baethamnas do rigne in fodail; & ro taispen dia mathair in faircle iar m-bliadain iar toidecht anall do, & tuc si aichni sair, & ba cuimsi dia muidhi sen, conid de sin as follus gach fodail do gnither a n-Uaim Martain co n-geb greim i Toirinis Martain.
.xxu. In lanamain beo fri Cluain Iraird anair. Bablu & Biblu a n-anmann.
.xxui. Cloch fil i cill i n-Ulltaib, isi a h-aisti, dia crechtar in cell fuil dei theipersin esti tri trath roimi.
.xxuii. Loch Suidhi Odhrain i Sleib Guaire do elud co n-dechaidh is in Febail.
.xxuiii. Cros cloichi mor bai for faicthi Slaine I m-Bregaib do cumgabail is in aeor, & a combach is in aeor, gur rancator a buir & a bloga Tailltin & Temraigh & Findabair n-Abha.
.xxix. Tipra Mailgobann i l-Laignib; in Dech Flescach a h-ainm; os abainn Lifi ata; si a h-aisdi in fhlesc uindsend curthar inti do ni flesc cuill di fo cetoir, madu coll focerdar inti is uindsiunn do roaig esti.
.xxx. Cloictheach teneadh do aicsin ic Rus Dela fri re .ix. n-uar, & eoin duba díairimhde as, & aen en mor eturru, & no tegdis
.xxxi. Inis Locha Cre i crich Eili; nis lamait ethaide boinenda no anmannai boinenna do mil no do dhuine, & ni epil pecthach indi, & ni cumacar a adnacul inte.
.xxxii. Muilenn Cilli Cess i n-Osraigib; ni mheileadh i n-Domnach acht na n-oegedh; & ni meil nach fota i n-gaidi, & ni lamait mna teacht ind.
.xxxiii. Lachain lindi Senbotho Colmain; cia dopartar in imrosc
xxxiu. Ni aitrebait dno, loiscind no nathracha i n-Erinn uili, & cia to bertar a h-inadaib eili inti aplaid fo cetoir, & isedh son ro derbad, acht luch fael & sinnach ni bai & ni bia nach n-anna n-anmanna aurchóitech inti & is mesair ar thes & ar fhuacht. Muir tairrsi .uii. m-bliadna re m-brath.
Maelmura Othna. cc.
- Canam bunadas na n-Gaedel
gair cloth n-gledend
canas tarla tondgur dilend
dochum n-Erend.- Citne in ferand in ro threbsat
tuirfer Fene
cidh dos fuc i terce tíre
do fhuiniud gréne.- Ciarso thucait rodos fogluais
rém do thastiul,
in do theched, nó in do cenach,
no ind' gasciud?- Ciad e as dilsiu doib for dhomun
ind a taedin
dia n-anmnigud in a n-atreb
Scuitt nó Gaedil.
- Ciamdis Fene atbertha
do anmand dóib
acus Gaedel andos gleid
can dosroid.- Bid nus rélfasu damsa
cor ba tirech,
daig it eolach i sreith senchasa
mac Miled.- Mad ail do Dia bid inniu duit
ní ba márach
ord senchasa mac Miled
feib ro relad.- Rig-mac Nóe náir Iafeth
is uad ar ciniud
do Grecaib dún conar mh-bunud
conar n-dligud.
- Don treib is amru ro gabsat
flathius fuilech
for bith broenach; o thurcbail greine
co a fuined.- Flaithem croda rogab in mh-bith
n-glesac n-glegrach;
Nembróth a ainm fer las n-dernad
in tor dermar.- Luid Fenius chuice as in Scithia
for sluagad,
fer airegda ecnaid eolach
bruthmar bagach.- Ba oen berla boí is in domun
in ro gabsat,
dá bérla déc ar tri fichtib
tan ro scarsat.
- Scol mór la Faenius ic foglaim
in cech ergna,
fer ard adma ro bíd co amra
in cech berlu.- Bretha mac do Faenius Farsaid
ba dual co brath,
ar cumtach in tuir la tuaith talman
Nél da rograd.- Rancatar scela co Foraind
la mhet nh-gretha,
Nél mac Faeniusa ica filet
berla in betha.- Bretha Nél fa des in Egipt
féin n-guirm n-gle-se,
do breth ingen Fhoraind
dó dar ése.- Ruc Scotta scíth mac do Neól
ar n-dul in Aegipt,
err cet catha Goedel Glass
fír flatha fhegelt.- Feni o Fhaenius as a m-bertor,
clú cen dochta,
Gaedil o Gaediul Glas garta
Scuitt o Scotta.- Síd mór i m-batar la Fhoraind
la meit n-uabair;
ropdar duanaich i n-dálaibh
ropdar sluagaig.- Sluag tuathe Dé léices Foraind
uad ar omun,
gebes for a slicht co dremun
co muir Romur.
- Bátir Foraind a lín uili
adbul cairdde,
terna tuath De da tír,
ní ros báid ind fhairgge.- Atraigset clanna Niúil ferg Foraind,
combtar brónaig,
dáig nach dechatar don digail
las in coraid.- Cid in tan na terna Foraind
don riad raenach,
tuatha Egept ecla la claind Néoil
dia n-daerad.- Tallsatar liberna Foraind
a tír trebsat,
in aidchi uair dar belach
Mara Ruaid sairset.- Raiset sech Indé sech Assia,
ar don fessid,
don Scithia, co m-bríg n-uasail,
da tír fessin.
- For muncind Mara Caisp gabsat
cethirn dilis
faracsat Glass in Coronis
ar Muir Libis.- Luid Srú mac Esriu iartanaib
ba cen miffri
timchell atuaid trom co dathe
Slebe Riffi.- Ro gab a n-Golgatha gaethach
comol grianda
anais and a chland cen digna
dá cét mh-bliadhna.- Brath mac Deagatha dos n-ainich
rigda isretha,
asin co h-em egraid fothuaid
i tuascert m-beatha.- Ba de gabais iar n-Gaethlaigib
co h-indsib
rigda a loingsin tascnam mara
Tarrian trillsich.- Do Chreit do Shicil ros rersat
ros ri tinrem
sech colomna Hercuil adbuil
d'h-Espáin indlib.- Ua Deatha ruaid don rigraid
rida in forand
gebes Espáin in fer foroll
in tí Bregond.- Brigantia ainm na cathrach
na cét n'airech,
tor mh-Bregoin assaide in subach
for-sa suidea.- Sairtuaid as tur atchess h-Erinn
do iath Lumnig;
fescur gemrid fos fuair Ith
mac Bregoin buidnig.- Ba mh-Brentracht do rala,
co lucht a theglaig,
cetna marb dia chenel chongbaid
bebla Slemnaib.- Sairdes bretha Ith in Espáin
iar na brígaib
tren dollotar meic mil Mile
dia digail.
- Dond Colptha Amairgen glun gel
fer tren tírech
Ir scéo Eber h-Erimon
se meic Miled.- Mac Itha Lugaid cain crechach
coscrach cathach
Dar ler lethan dolluid
do digail a athar.- Bui Bregain bruthmara beoda,
feib ros ríme
Blod, Corp, Cualgne, Righbhard
Tigern mac Brige.- Batar cethri athig fhichet
nir bo uabor
ic irraí narrig cen baigul
for sin t-shluagod.- Sluindfet-sa duib uili a n-anmand
mar dos raeraig
iar na n-arim boí dias díb
i fail cech oenfhir.
- Aidne Aile Assal Mitte
Morba Mide
Cuib Cliu Cira Sair Slán Lige
Life Line.- Ligin Traig Dollotar Aire
Nai Dess Aine
Fea foruair mínlech mh-brogai
Femin Fera.- Fos dailset cland Breogain buidnech
ba gen mibail,
comtís fognaimthe na trenfhir
do na rigaib.- Ruc Cruithne mac Cinge a mna uadib
rossar n-direch
inge Tea ben h-Erimoin,
mic Miled.- Mor saethair césait uili
for cach mh-buadre
la mna Bresse la mná Basse
la mna Buaigne.- Banba a sleib Miss co na shluagaib
siriuc tuislech
Fótla in Eblinne asnac
h-Eriu in Uisnrich.- Adocorsat Tuatha Dea
tria chert clitach,
o tír tidach dar noi tonnaib
don lir lethan.- Ro gab h-Erimon co l-leith in t-shluaig
iar n-urd tolgdai
timchell atuaid ba gen mergle
d'Inber Cholpthai.
- Ro gab Dond do sin leith aile
iar n-urd innaiss
ba marb ic ascnam cen chomais
descert h-Irrais.- Co tuarcbad corn la lia a cheneoil
as lir lethach
sen treb tontech conid Tech Duinn
de don garar.- Ba h-ésin a h-edacht adbul
dia chlaind chetaich
cucum dom tic tissaid uili
iar bar n-écaib.- Ic Inbiur Scene ro saurset
scél cen dúnad
sruth dian dermar in ros fhothraic
Fial ben Lugdach.
- Ros dailset fo h-Erind oraig
mar atberid
gníset cora fri Firu Bolg
fri cland Nemid.- Nis bátar mná soirbe soíre
ce a n-oglea
Ar n-gait a m-ban gabsat clemnas
Tuath Dea.- Do breth dóib leth cech arba
co muir medbar,
iars in charddine choir chomdes,
iars in clemnas.- Ro gab h-Erimon in tuascert
dú dia ciniud,
Co na sencus, co na sólud,
co na n-dligud.
- Co na n-dúnib, co na cathaib,
gairge regthe,
co na n-debthaige tria oibhne,
co na cethre.- Ro gab Eber descert nh-Erenn,
ord ro chinnius,
co na utmaille, cona chommus,
co na binnius.- Co na buadaib, co na h-uile,
co na aege,
co na dersaide tria dúre,
co na chaine, co na dene.- Do chlaind h-Erimoin do Lagnib
luath co clochda,
Leth Cuind, Connacht, Niall fasse,
Nial ind fhochla.
- Fothart, na Desi, Mog Láma,
la cur Cualnge,
fir Dal Riatai, Corca Rinne,
is Corcu Roeda.- Rigraid clainne Echach uili Domblen,
tuir do télaib,
Is rigrad Airgiall a Buichne,
co Loch Febail.
- Fir Da Gial o Gréin co Coraid
cen nach n-dímess,
deg meic Maine Bresail Fiachraig Dallán,
acus Domlen diles.- Dubne dolus temen fodub
Fothud airgnech,
Aendia Trennia,
Coennia cairpdech.- Corpre Arad, Arad Tire,
Arad Cliathach,
Latharn Benntraige Inmanaig,
Dal Find Fiatach.
- Fodla Corpre sceo Tratraige
ba toirm tírech,
sluag balc buadach, muntir h-Erimoin,
mic Miled.- Maiccne Ebir Eoganachta,
uili ardait,
Ani, Loch Léin, Casel, Glendamain,
Ross n-Argait.- Eochu Raithlinne cen drongad
cáin culad,
Eoganacht cech dú i tát,
la brigu Muman.- Mathe Dál Chaiss Dal Cein cetaig,
co nh-gail irgnai,
Dal Moga, Dal Cuirc, Dal Ceata,
Galenga, Delbhna.- Tratraigi cech du itat,
Lugni im dualait,
Lugaid Láge, Luguirne,
acus Mogo Nuadait.- Nuall clainne Lugdach mic Itha,
Oll tond rudrag,
Erne Arbraige Musca Bascan,
meic Lugdach.- Lughaid Orcthe Lugaid Gala,
Derga Oen Aible,
rí Dúin Chermna Berre,
Lugaid Laigde.- Lán in h-Erin do chlaind Ir,
mic Míled,
Midir Rudraige rí Fachtna Fathach,
cona ciniud baide.- Ciar a cheithern Conmac cona
maine muach,
Corcu Dallan, Corcu Eoluim
Corco Mruad.- Dál mh-Buain Confhind comil sergen,
serb nh-gossa
Mogh Roith ressa ciniud Fergusa
mic Rossa.- Ríge o Fachtnu Dál n-Araide
ercda dogair
secht Laigse Lagen co febail,
na secht Sogain,
- Sil Conaill Glaiss míc Eich
ba ercdaid ogra
Do Maig Fothaid do Maig Uisnig
do Maig Mogna,- Do Maig Sulide do Fernmaig
do Maig Mache
d'Inbiur Buasse bruchtait srotha
do Iath Aiche.- Eocho Maireda in maitre miad
n-ordd n-ingnad
dia m-borb a Lindmuine laendrech
uas loch lindglan.- Laechrad síl Rígbaird mic Brige
báig cen gainne
Corc Oiche cloe cloth cen timme
Dál saer Selle.- Se cinedha nach do muntir Bregoin
ciap-sa magen,
Gabraighe Succa, Uí Thairsig
Galeoin Lagen.- Léir so thuirmisemar ar crónic
cia no nh-gled?
Inti medon acus tossach
acus dead.- Derb leam cipé rodos ríme
o ro gabad h-Eriu
cona faigbe ní ba fíriu
na bas leriu.- Leor lend lenmait a sanais irs
ro ses tulad
muntir Bhregoin feib atberar.
can a m-bunad.C.
Dal Riada, umorro, dar labramar go lég ós iad nach f-fuil amhorus againn is in m-beagan da m-bunadhus, & craobsgaoileadh da lamhsam san leabhar-sa. Cuiream sean duain Seanchasa a ríogh ar Albain annso sios.
Marso ader ge easbadhach í iar ríomh na ríogh na rann dereanach, & fos iar slechtaibh ele:
- A eolcha Alban uile,
a shluagh feuta foltbhuidhe,
cia ceud ghabhail, an eól duíbh,
ro ghabhasdair Albanruigh?- Albanus ro ghabh, lia a shlógh,
mac sen oirdérc Isicon,
brathair is Briutus gan brath,
ó ráitear Alba eathrach.- Ro ionnarb a brathair bras
Briotus tar Muir n-Icht n-amhnas,
ro gabh Briotus Albain áin,
go rinn fhiadhnach Fotudáin.- Foda iar m-Briotus m-bláith, m-bil,
ro ghabhsad clanna Nemhidh,
Erglan iar t-teacht as a loing,
do aithle thoghla thuir Conuing.- Cruithnigh ros gabhsad iarttain,
iar t-tiachtain a h-Ereann-mhuigh,
.x. rig tri fichit righ rán
gabhsad díobh an Cruithean-chlár.- Cathluan an céd righ diobh-soin,
aisnedhfead daoibh go cumair,
rob é an righ dégheanach dhíbh
an cur calma Cusaintín.- Clanna Eathach ina n-diaigh,
gabhsad Albain iar n-áirdghliaidh,
clanna Conaire an chaoimhfhir,
toghaidhe na treun-Ghaoidhil.
- Tri mec Erc mec Eachdhach ait,
triar fuair beannachtair Pátraicc,
ghabhsad Albain, ard a n-gus,
Loarn, Fearghus is Aonghus.- Dech m-bliadhna Loarn, lér bladh,
i f-flaitheas oirir Alban,
tar es Loarn fhél go n-gus,
seacht m-bliadhna ficheat Fearghus.- Domhangart mac d'Fearghus ard,
aireamh cúig m-bliadhan m-biothgarg,
a .xxiiii. gan troid,
do Comhgall, mac Domhangoirt.- Da bhliadhan Conaing gan táir,
tar és Comhghaill do Gobhrán,
tri bliadhna fo cuig gan roinn,
ba ri Conall, mac Comhghoill.
- Cethre bliadhna ficheat tall
ba rí Aodhán na n-iol-rann,
dech m-bliadhna fo seacht, seól n-glé,
i f-flaitheas Eathach Buidhé.- Connchadh Cearr ráithe, rel bladh,
a .xui. dia mac Fearchar
tar és Fearchair, feaghaidh rainn,
.xiiii. bliadhna Domhnaill.- Tar és Domhnaill Bric na m-bla,
Conall, Dunghal .x. m-bliadhna,
.xiii. bliadhna Domhnuill Duinn,
tar és Dunghail is Chonuill.- Maolduin mac Conaill na c-creach
a .xuii. dó go dlightheach,
Fearchair Foda, feagha leat,
do chaith bliadhain ar .xx.- Da bliadhain Eachdhach na n-each,
ro ba calma an rí rightheach,
aoin bhliadhain ba flaith iarttain,
Ainceallach maith mac Fearchair.- Seacht m-bliadhna Dunghail déin,
acus a ceathair do Ailpén,
tri bliadhna Muireadhoigh mhaith,
.xxx. do Aodh na árdfhlaith.- A ceathair ficheat, nír fhann,
do bhliadhnaibh do chaith Domhnall,
da bhliadhain Conaill, cém n-glé,
is a ceathair Chonaill ele.- Naoi m-bliadhna Cusaintin chain,
a naoi Aongusa ar Albain,
cethre bliadhna Aodha áin,
is a tri déug Eoghanáin.- Tríocha bliadhain Cionaoith chruaidh,
a ceathair Domhnall drechruaidh,
.xxx. bliadhain co na bhrígh,
don churadh do Cusaintin.- Dá bhliadhain, ba daor a dath,
da brathair do Aodh fionnscothach,
Domhnall, mac Cusaintin chaín,
ró chaith bliadhain fa cheathair.- Cusaintín ba calma a ghleac,
ro chaith a sé is dá fhicheat,
Maolcoluim cethre bliadhna,
Iondolbh a h-ocht airdriaghla.
- Seacht m-bliadhna Dubhoda dén,
acus a ceathair Cuilén,
a .xxuii. ós gach cloinn,
do Cionaoth, mac Maoilcholuim.- Seacht m-bliadhna Cusaintin cluin,
acus a ceathair Macdhuibh,
triochadh bliadhain, breacaid rainn,
ba rí Monaidh Maolcolaim.- Se bliadhna Donnchaid glain gaoith
.xuii. bliadhna mac Fionnlaoich,
tar és Mec Beathaidh go m-blaidh,
.uii. mís i f-flaithios Lughlaigh.- Maolcholuim anosa as rí,
mac Donnchaidh dhata dhrechbhi,
a ré nocha n-fidir neach,
acht an t-eólach as éolach. A eolcha.
- Dá rígh fór chaogad, cluine,
go mac Donnchaidh drich ruire,
do shiol Erc ardghlain anoir,
gabsad Albain a eólaigh.